Энэ гарчиг бол УИХ-ын гишүүн төсвийн 40 сая төгрөгөөр Хэнтий аймагт монгол хатдын өргөө бариулж байгаа сурагтай өөрөө хатан байрын хувцас өмсөж явах болсон нэгэн хадагтайн нэр биш бөгөөд монгол оронд арвин их хүн аварсан тухай мэдээнээс гадна та бүхнийг энэ нийтлэлийг уншуулах гэсэн өчүүхэн заль юм шүү.
Гадуур хүмүүс бие биенээ авраад сайхан болж. Би гэж ойворгон, цайлган амьтан дагаал хүн авармаар санагдаад байхын. Хаа сайгүй хүн авараад байхад монгол улсынхаа нэг хүнийг ч болтугай аврахад яахав дээ. Ус бол хүн аврах хамгийн сайхан хэрэгсэл байнаа. Гадаа халуун болж байгааг ч хэлхүү бүгд голын эргээр нүцгэн зугаалаад авруулчих гээд явжаагаа шүү дээ. Худлаа гэвэл тв чаатаар “Хаая мөнгөтэй олны танил хүмүүс байна уу, голд живж авруулж, шудрага журам медал авхад дөхүүлж өгнө” гэсэн зар явжээшд.
Дээд талд бичигдсэн би гэдэг ойворгон, цайлган амьтан чинь яахуу дээ тэгээд гол орж хүн аврах гэсэн маньд авруулдаг амьтан алга. Бүгд аврах хүнтэйгээ явжээдийн байна. Бүүр усанд сэлж байгаагаасаа илүү хүн аврах гээд голын эргээр живж байгаа хүн хайсан улс нэл. Олны танил хүмүүс таануус авраад яадын хэн ч мэдэхгүй өнгөрхийм чинь олны танил бид л аврах ёстой гээд голын эрэгт арай ойрхон зогсож байгаа харагдана. Зарим нь ингэж хэт ойртож байж өөрөө усруу орж живж, юун хүн аврах, өөрөө живж хүн аврахгээд байдаг өрөлтөө авчихсан зогсож байгаа хэн нэгэнд сайхан олз болохвий дээ гэсэн байртай зогсож байхын.
Зиа тэгээд мөнгөтэй төгрөгтэй улс бол хэзээ язааны асуудлыг амар хялбар аргаар шийдэж сурсан зангаараа бэлээхэн жээртэв болох хүнээ аваад ирчихсэн. “Чи хөө тэр гүехэн газар живээрэй, хүн хархад их сүртэй живнэ шүү, намайг аврах гээд орхоор татаад усруу аваад орчив. Би одоо таваас дээш хүн аврах ёстой тэхээр та тав их хичээнэ шүү. Алив тэр сэтгүүлчэд анхааралтай бай, бид зургаагын зургыг одоо аваарай, авралтын өмнөх аз жаргалтай байдал гэдэг зураг гарна шүү, бусад нь хойшоо надаас түрүүлж аварч тэнэгтсэн дураак байвал сайхан мэдээрэй” гэх зэргээр сайхан зөвлөлгөө өгөөд зогсож байхын. Тэгээд аварч гарж ирчэхээд “Бүгдээрээ инээгээрэй залуу улс байж ганц усанд орчоод чичрээд зогсоод байхын хамаг ажиллагаа баллах гээ юу, одоо сайхан зураг ав, аль аль сониноос сэтгүүлчид ирж, ” гэх мэтээр аврах хүнгүй ангайгаад зогсож байгаа нэгнийхээ атаархлыг төрүүлж байхын.
Бүүр зарим нэг зальны хөрөнгүүд нь шууд зүгээр сэлээд гараад ирсэн хүний хажуугаар өнгөрөх тэр агшиндаа хамтран ажиллаж буй зурагчингаараа зургаа авхуулаад хэвлэлүүдрүү гүйж байхын. Манай хэвлэлийхэн ч гэж сайхан гарууд бүүр өөр дээрээ “авралтын цаг” хэмээх булан нээчээд төлбөртэй ажиллаж эднүүс. Зиа тэр хэвлэл ч бага хэвтэнэ ерөнхийлөгчийн “шудрага журам” медалын комисс газар дээр нь баталгаажуулах комисс гаргацан “таануус болилдоо шалбаагнаас хүн аврахаа, наадхад чинь яаж одон өгхийн бэ, ядаж урсгал горхиноос авраачээ, наадхыг чинь авралтанд тооцохгүй, 5 хүртэл хүн аваржээж медаланд дөхнө шүү, өөрөөсөө 2 дахин том хүн аврах, усанд сэлэлтийн спортын мастэр зэргийг аварч улаан цагаан юм хийхээ болилдоо таануус, тэр аварсан гээд байгаа чинь өөрөө улаан цагаан аврууллаашдээ сая” гэцэн үйлээ үзэж байхын.
Би ч угын овсгоо сүүхээ муутай хүн дээр нь надаар авруулах хүн ч хаа байхав голын эргээр дүүрэн “Бэй вооч”-ийх шиг хувцасласан хүмүүс явжаахад. Аргаа бараад өөрөө аврагч багатай газар гүехэн усруу түрүүлгээ харж унаад, гэнэт босонгуутаа голын эрэг дээр гарч ойрхон байсан сэтгүүлч дээр очоод “сая монгол улсын иргэн Гаампыг усанд живж байх тэр агшинд иргэн Гаамп эр зориг гарган уснаас аварлаа. Энэ нь монгол улсын байтугай дэлхийн түүхэнд өөрөө өөрийгөө аварсан анхны тохиолдол боллоо” гээд сүртэй нь аргагүй мэдэгдэл хйисэн чинь “зассс чи бол үхүүл таарсан хүншдээ яах гэж авардын, шударга журам медаалаар шагнах байтугай харинч гарзтай этгээдийг аврсан гээд хариуцлага хүлээлгэх хэрэгтэй” хэмээн тэнэгтэж байна.
Зиа голоос би бол хүн аврах хүн биш байна гээд өөр арга хайсан чинь шүдэнз зураад тамхи асаах төдийд хажуунаас нэг нөхөр үлээж унтраангуутаа “зиа яасан мань чамайг аварчихсануу” гээд маасайтал инээгээд байгаа монголд бол хэцүүн байна. Замын хажуугаар алхаж явтал нэг машин зогсосноо “за би сая замын бордюр даваад энэ хашлагыг нэвт мөргөөд чамайг дайрвал дайрах л байсан шүү. Чиний амийг аварлаашдээ одоо хоёулаа ерөнхийлөгчийн тамгийн газар ороё” гэж байхын. Амиа хорлох эрх алга монголд гэсэн жагсаал ч явжаах шиг.  Уг нь тийм эрх угаасааа байдгүйн гэхээр тэгүүл ганцаараа байх нөхцөл алга гэж өөрчилсөн гэхийн. Олны танил хүмүүс хүн аврахаараа нийтээрээ баатар болоод жирийн иргэд хүн аврахаар байдаг л нэг үзэгдэл болоод өнгөрдөг яадаг хорвоо гээд нэг удаагын үйлдэлээр 20 хүн аварсан этгээд толгойгоо шаагаад явж байхын.
Тэгсэн нэг монгол хэлний багш болтой этгээд “хүн аварах боломжгүй энэ улсад Монгол хэлээ авранаа яадын” гээд надруу хутга барьж дайраад би “энэ чинь хэл бишээ крилл бичгийн дүрэм төдий зүйл” гэж хэлээд орилж сэрдийн. Насаараа крилл бичгийн дүрэм үзэж хоолоо олж идэж яваа амьтад чинь үүнийхээ төлөө тэмцэх нь зүй ёсны хэрэг юм шүү дээ. Нэг бодлын хүн авраад сайхан ч зүүд юм шиг мөртлөө нөгөө бодлын хүн авраад авраад үхэгсдийн тоо буураагүй байгааг нь бодхоор байдаг л нэг зүүд мэт бүүр нөгөө бодлын үхгээгүй хүнийг аварсан болгоод хар дарсан ч зүүд юм шиг. Мах ихтэй хоол их идээд Улаан гишүүн, Давгаа аврага хоёрынхоо хүн аварсан тухай дорвитой нийтлэлүүд уншаад унтчихсан чинь ингэж балайрч зүүдэлж байхгүй юу. Ер нь элдвийн юм зүүдэлдэг над шиг хүнийг дорхноо галзуурдаг эсвэл галзуу гэдийн гэсэн.  Хүн аварсан баатарлаг иргэддээ баяр хүргэе, авруулсан гарууудад азтайн яасан гэе бусдад нь таануусын цаг ирнээ гэе.