Намайг жоохон сургуульд байхад өдрийн тэмдэглэл гэж нэг айхтар зүйл байв. Тэр үеийн дунд сургуулийн багш нарт бодвол боловсролын яамны түшмэлүүд  нь тулгадаг байсан байх л даа. Цаана чинь орос аx нар хүүxдүүдээрээ өдрийн тэмдэглэл хөтлүүлээд байна. Бид нар ч гэсэн тэгэх хэрэгтэй гээд л... Мань мэтийн хөтөлдөг байсан өдрийн тэмдэглэл бол одоо энэ бацаануудын хэрэглээд байгаа фасебоок шиг би ингэлээ тэр тэглээ гээд толгойд орсон болгоноо бичиж сараачаад байдаг дижитал хуудаснаас бол шал өөр зүйл л дээ. Хүүхдүүдийг багш нь шахаж байж гэрийн даалгаврыг нь дэвтэр дээр бичүүлнэ. Бас тэр өдрийн хичээлүүд дээр ямар нэгэн дүн авсан байх юм бол тэрийг нь багш нар нь бичээд гарын үсгээ зурдаг айхтар албан ёсны жуух бичиг маягын эд байсан гэж хэлж болно. Долоо хоногын эцэст заавал нөгөө дэвтэрээ хүүхдүүд эцэг эхдээ хянуулж байж гарын үсгийг нь зуруулахгүй бол нэг дэх өдөр болохоор ангийн багш нь загнина гээд бацаанууд тэрүүхэндээ хөөрхөн стрессэнд орчихдог.

За тэгээд болоогүй. Хааяа манай ангийн багшийн шизо нь гэнэт хөдлөнө ш дээ тэгж байгаад. Нэг өдөр л ангийнхаа бүх хүүхдүүдэд хоёрын тоог үнэгүй тараагаад эхлэнэ. Голцуу жоохон юмнаас л болж багш шизорно. Ганц хоёр сахиллаггүй баагий нар арын эгнээнд үймүүлдэг ч юмуу, тэр өдрийн жижүүрүүд самбараа арчаагүй байх, эсвэл нэг нойлын ногоон тэг нь гэрийн даалгавраа хийгээгүй ирчихсэн байх л юм бол маниус тэгээд капут ерөөсөө. Бүгдээрээ фактлана  гэсэн үг. Ангиар нь тэр чигээр нь муу тавиад нөгөө алдартай өдрийн тэмдэглэлийн дэвтэр дээр минь хоёрын тоог  жагсаагаад өрчихнө. Ёстой бөөн хар гай.

Миний хоёрын тооноос үнxэлцгээ хагартал айхыг хэлэх үү. Дандаа намайг лайтуулдаг учираас л айдаг байсан байхгүй юу. Угаасаас хичээлээ хийгээд гайгүй дүн аваад сурчихсан бацаан чинь аав ээждээ яаж хоёрын тоотой тэмдэглэл үзүүлж гарын үсгийг нь зуруулна даа гээд гэж бодохоос яс хавталзаж ёстой тамаа цайж эхэлнэ ш дээ. Аргаа барсандаа зочны өрөөнийхөө голд байдаг том эвхэгддэг ширээнийхээ завсар нөгөө гайтай өдрийн тэмдэглэлийн дэвтэрээ хагас сайн өдөр хичээлээсээ тарж ирэнгүүтээ шургуулаад нууж байх вэ дээ.
Аав ээж хоёр маань хоёулаа инженерууд учир манай гэрт боловсрол гэдэг ойлголт бурханаас өндөрт заларна. Тэр хоёрын хойно төгсөж ирэхдээ авчирсан дипломууд нь сервантны орой дээр жаазанд өлгөөтэй заларч байхад нөгөө өвөөгийн үлдээсэн гууль бурхан бол тээр доор шургуулган дотор л холхиж байх жишээтэй. Манайх ерөөсөө тийм л айл байж билээ. Боловсролыг бурханаас илүүд тавьж үзээд сурчихсан. Нэг ёсны төрөлхийн буруу номтонгууд байсан юмуу даа хайшаа юм.

Америкийн ерөнхийлөгч байсан Теодор Роозевелт гэж нэг гар хэлэхдээ “Сургуульд огт явж байгаагүй хулгайч бол вагоноос л ачаа хулгай хийнэ. Харин сургуульд сураад боловсрол олчихсон хулгайч бол ачааны вагоныг тэр чигээр нь төмөр замтай нь ч хамт хулгай хийж байж магадгүй” ухааны юм хэлж байсан гэсэн. Тэгээд бодохоор амьтад боловсролтой гаруудаас их айдаг ч байсан юм шиг тиймээ? Айхаас ч өөр арга байхгүй л дээ. Боловсролтой хулгайч л бол аюултай хулгайч байсан байж таараад байгаа байхгүй юу...  За тэгээд хулгайч гээд ярихаар хүмүүс гудамжны хармай суйлдаг гоожууруудыг ярьж байна гээд эргүүтээд унанаа болоогүй!

Өнөөдөр хүн болгон л ядуу гуйлгачингаа гайхаад л үг дуу алдан бөөн сүр үзүүлж байна. Ганц уурхай байгуулаад ч юмуу эсвэл засгаас сар болгон хэдэн төгрөг саагаад л хамаг проблемоо шийдчих юм шиг хуцаад л байдаг. Боловсрол гэдэг үгийг бол нөгөө хатсан борцоороо хийсэн шөлтэйгөө холиод идчихсэн. Итгэж найдаад ирээдүйгээ даалгасан хэдэн бацаанууд нь болохоор англи хэлний орчуулагчийн баклавар юмуу эсвэл удирлагын ухааны мастертай болохоороo л бусдын адил боловсрол эзэмшсэн мэт ойлгоод сурчихсан. Ийм байхад өнөөдөр жинхэнэ хулгайчууд нь манайд газар авахаас өөр арга байхгүй ч юм шиг тиймээ...

Төр засгын нэр барьж улсын мөнгөнөөс гөрөөд сурcан гарууд л манай зулуучуудын шүтээн болоод байхаас биш Станфордыг лайтаж байж төгсөж ирээд өөрийгөө энд болгоод байгаа нэгнийгээ бол бид тоож байгаа юм ч алга. Нөгөө эмч, инжинер, хуульч, багш гээд аймаар боловсрол шаарддаг мэргэжилүүдийг бол бид зүүдлээд ч хэрэггүй болж дээ. Зургаа долоон жил Анагаахад сурч тамаа цайж эмч болох гэж оролдож байснаас Сеулд очиж хэдэн жил ажиллаад ч юмуу Америкд очиж хужаа рестораны шал ганц жил угаагаад л хоёр өрөө байрны мөнгө цуглуулсан нь хамаагүй дээр байлгүй дээ тиймүү?

За за би элдэв юм хуцахаа болилоо. Та нар өөрсдөө тэгээд мэдэж байгаа биз дээ!  Угаасаа бид хүнээр элдэв юм хэлж заалгаад байдаг хөгийн гарууд биш юм чинь тиймээ...  Сур даа тэгээд сур за... болж өгвөл бас дахин сур!  Чадал чинь байдаг бол Кал Тек төгсөөд ир. Тэр Кал Тек гэж юу хэлээд байгааг ойлгоогүй хэд нь Википедиагаас очоод нэг харчих юм байгаа биз.

Дамбийжаа