Далд сурталчилгаа гаарч байна. Сонгуулийн хороо ил тод сурталчилгааг халуунаар дэмжин далд сурталчилгааг нэг нvдээрээ vзэхгvй байгаа боловч бэрхшээл тасрахгvй байгаа аж.
Далд сурталчилгаа нь ихсэхийн хэрээр сонгог­чид саналаа нуух магадлал єндєр байдаг. Саяхан хотын дvvрэгт толгойдоо шуудай угласан нэг хvн ойлгохын эцэсгvй юм vглээд явж байс­ныг сонгуулийн цагдаа нар илрvvлжээ. Шуудайг нээж vзвэл нэр дэвших нэг хvн сонгуулийн далд суртал­чил­гаа хийж явсан хэрэг байж. Єєр нэг зальт нэр дэвшигч би­еийн зураг ба хєтєлбєрєє хvн олохооргvй газарт булж бай­гаад баригджээ.
Сvvлийн vед хэнийх нь мэдэгдэхгvй, хэнийг дэмжсэн нь ойлгогдохгvй ухуулах хуудас тарсаар байгаа нь сонгуулийн дарга нарын са­нааг сvрхий зовоож байна. Сонгуулийн тойргийнхон хо­тын траншей гэхчилэнгийн хvн нууцаар єєрийгєє сур­талчилж магадгvй объектуу­дыг хатуу хяналтдаа ав­чээ. Мєн зах хязгаар нутгийн, хvнгvй зэ­лvvд бэлчээр болон Хангай, Хэнтий, Хєвсгєлийн ой хєвчид сонгуулийн хороо­ны эргvv­лvvд ажиллаж байна. Ер нь нууц далд юмыг хvнгvй газарт хийдэг шvv дээ. Бол­чимгvй этгээдvvд зэлvvд газар нууц далд сурталчилгаа хийж байж тун болзошгvй.

Сонгуулийн хуулийн далд хэсэгт нууцаар заахдаа “далд сурталчилгаа гэж хvн амь­танд огт ойлгогдохгvй, vзэг­дэхгvй, харагдахгvй, бариг­дах­гvй сурталчилгааг хэлнэ” гэж заа­сан болохоор ингэхээс єєр аргагvй юм.

Сонгуулийн хороо vргэлж л цагдаж хориод байгаа юм биш. Саяхан ил тодоор хє­тєлбєрєє толилуулж явсан УИХ-ын гишvvнийг зогсоон малгайг нь хуу татсан байна. Тэгээд толгойг нь хичээн­гvйлэн илээд явуулжээ. Хуу­линд далд сурталчилгаатай тэмцэх тухай зааснаас ил сурталчилгааг хориогvй юм.

Сонгуулийн дарга нар хэлж байна. Ардчиллыг дэм­жих vvднээс сонгуулийн далд сурталчилгаатай тэмцэж бай­гаа аж. Ил тодоор єєрийгєє маг­тахын оронд нууцаар, хv­нээс далд магтаад байгаа нь коммунист дэглэмийг сана­галзуулсан vйлдэл тул ард­чилалд хортой юм байна.

Далд сурталчилгааны аюул энтеровирусээс дутах­гvй тархсаар. Цаашид далд сур­талчилгаа тархсанаас болж энтеровирус хаагдах уу, энт­еровирусээс болж далд сур­талчилгаанд “Каринтиинэ” тавих уу, тодорхой хэлэх боломж алга.

Нэг хvн єєрийн тойрогтоо оччихсон инээгээд алхаж явжээ. Инээсэн зургаа хадах нь далд сурталчилгаа юм чинь єєрєє инээгээд явж байх нь бvр хэрээс хэтэрсэн хэрэг юм. Єєрийн зургаа буруу харуулан хадах, нvд амаа сохолж баллан танигдахгvй болгоод тараах зэрэг муу аргаар далд сурталчилгаа хий­гээд баригдсан явдал ч гар­чээ.

Бас нэг хvн тойрогтоо ярвайгаад явж байсан боловч тааралдсан хvн

-Сайн байна уу? гэхэд

-Сайн гэж хариулаад ба­ригджээ. “Сайн” гэдэг нь єєрийгєє сайн хvн гэснээс ялгаагvй тул далд сур­тал­чилгаа явуулсанд тооцсон байна.

Єєр нэг далд суртал­чилгаанд гаршсан нєхєр той­рогтоо нvх ухаж ороод нуугд­чихсан єєрєє єєрийгєє далд сурталчлаад сууж байсан бай­на.

Бас нэг нєхрийг газар дор ортол муулсан хоёр хэвлэ­лийн хуудас материал дэв­ших тойрогт нь таржээ. Ирээ­дvйд єрсєлдєх нєхєр нь тараасан байна. Гэвч дотор нь манай хvний тухай єгvvл­сэн учраас тvvний суртал­чил­гаанд тооцогдов.

Сон­гуулийн дарга ший­дэхдээ хуульд “зєвхєн єєрий­гєє магтсан“ гэсэн тодотгол байхгvй.

Иймд муулсан зvй­лийг муугаар сурталчилсанд тооц­но” гэжээ.

Ингээд сонгуулийн дарга шийдэхдээ “Чиний хоёр хэв­лэлийн хуудас сурталчилгаа чинь ингээд болчихлоо” нэмж єєрийгєє сурталчилж болох­гvй гэ­сэн байна.

Мань хvнд єєрий­гєє зєвт­гєх ємєєрєх хэвлэлийн хуу­дас vлдсэнгvй. Эндээс vvдээд хашир нэр дэвшигчид хэвлэмэл сур­талчилгаагаа тавин хувиар бууруулахаар шийджээ. Vлд­сэн тавин хувьд нь єрсєл­дєгчид тvvнийг муул­сан зvйл тараана гэдгийг тооцсон хэ­рэг.

Манай тєрийн эрх баригч­дын тогтоосон “нэг хvн хоёр хэвлэлийн хуудсаас илvv бичмэл сурталчилгаа тарааж болохгvй гэх заалтыг шvvмж­лэх ухвар мєчид хvмvvс ч бишгvй байгааг энд хэлмээр байна. Эрдэмтэд тогтоохдоо хэвийн эрvvл сонгогч хоёр хэвлэлийн хуудсаас илvv юм уншвал мэдрэлийн ядар­гаанд орж саналаа єгєх чадвараа алддагийг бодолц­сон байна. Бас ямар ч сайн хvн хоёр хэвлэлийн хуудс­аас илvv гарах сайн ба муу vйл бvтээж чаддаггvйг манай эрдэмтэд тогтоожээ. Саяхан Африк тивийн Зимбабвэд тун тусгvй сонгууль болсон юм. Тэдний нэр дэвшигчид хоёр бvхэл зууны нэг (2.1) хэв­лэлийн хуудас сурталчилгаа та­раас­наас болоод одоо болтол дvнгээ гаргаж чадахаа байсан байна. Монгол тєрийн тог­тоосон хэмжээнээс хэтэр­сэн хэвлэмэл материал унш­сан Зимбабвэ сонгогчдын толгой євдєв. Хятад аналгин давхар­лаж уугаад уугаад нэмэр болсонгvй. Манайхан энэ сургамжийг санан ажил­лаж байна. Ингээд сонгуулийн хугацаанд нэг дэвшигчийн тухай хоёр хэвлэлийн хууд­саас илvv юм уншсан сон­гогчийг торгох, санал єгєх эрхийг хасах хvртэл арга хэмжээ авах хуулийн тєсєл ч гарсан байна. Мєн ойрын єдрvvдэд орон даяар “ном хаах” ёслол болж иргэдийг хоёр хэвлэлийн хуудсаас илvv юм уншуулахгvй байх кампанит ажил єрнєх гэлцэнэ.

Мєн “хуурамч сонгогч”-ийн асуудал хорооныхны толгойны євчин болж гvйцээд байна. Жинхэнэ Дорж хуу­рамч иргэний vнэмлэх аваад ирвэл нэг хэрэг. Харин хэн нэг­ний жинхэнэ иргэний vнэм­лэхийг барьчихсан хуу­рамч хvн ирвэл яах вэ? Ер нь хvн талаа баривал дээр vv? Vнэмлэх талаа баривал дээр vv?

Саяхан манай хуульчид эгчийнхээ паспортоор хил нэвтрэхийг завдсан эмэгтэйг илрvvлсэн боловч ял тєлєв­лєж чадахгvйд хvрээд байгаа юм. Учир нь паспорт жинхэнэ боловч эзэн нь хуурамч бай­сан хэрэг. Хуульд хуурамч бичиг баримтаар хил зєрчвєл хэрхэхийг заасан байдгаас биш жинхэнэ баримт бичиг ба хуурамч биеийн хослолыг яахаа журамлаагvй байгаа юм.