Нэг. Өглөөний зургаан цагт “Аваргын баг” сонгуульдаа хөдөллөө

Өглөөний 06.00 цагийн үед төв цэцэрлэгээр явж байгаад Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр нь дэвшээд сурталчилгаандаа гарч байгаа Д.Бат-Эрдэнэ аваргын баг хөдлөх гэж байгаатай тааралдав. Багтаж ядсан баян намаас нэр дэвшсэн хүн сайхан юм. Тусгаар тогтнолын ордны үүдэнд гялалзсан хар Ланд 200 автомашинаар ижилсэн гоёж, машины цуваа татаж дугаарлажээ. Цувааны дугаарыг машины цонхны шилэн дээр их л томоор нааж. Нэг дугаартай машины дэргэд аварга харагдав. Машин бүрт, хамгийн сүүлчийн 10 дугаартай машинд хүртэл хувцсаар ижилссэн, хар нүдний шил зүүсэн, муухай харцтай биерхүү залуус утас станцаар харилцана. Аварга маань хүрэн даавуун дээл, бор шляпан малгай духдуулж, өнөө их алаг тууз муузан дөрвөлжин малгай,  алт мөнгөн том бүс, монгол гутлаа өмсөлгүй их л даруухан хувцаслажээ. Ардын намын Тусгаар тогтнолын үүдэнд асаалттай арван танк нүргэлэх шиг арван жип нүргэлүүлж бие хаагаараа аваргаас том залуус дөрвөлжин хайрцагтай юм барин гүйлдэж үнэхээр сүртэй хөдөлж байна. Танихаас Д.Дэмбэрэл гишүүн нэг машины урд суув. Ж.Сүхбаатар гишүүн бас нэг хар машины урд тухлав. Лүндээ багштан маань бас нэг машин даргалж яваа бололтой. Төв талбайн цаг 06.00 зааж цагийн дуу дуугарлаа. Цувааг зохицуулж яваа дээр үед Н.Энхбаярын зөвлөх байсан шар залуу Лүндээ даргаа одоо хөдлөхүү гэж асуув. Сонгуульд гарах цаг, нарыг асууж байгааг бодоход Лүндээ багш маань энэ удаагийн сонгуулийн сурталчилгааны цаг, нар хариуцсан аваргыг даасан “багш, лам” менежер бололтой. Цагдаагийн алаг машин сэрээнэ дохио хангинуулж аваргын маань сурталчилгааны баг, наран ургаж байгаа зүүн зүгийг аван Ландуудын цуваа хөдлөх нь үнэхээр сүртэй юм. Аваргыг дагасан арван Ланд гэж тэмдэглэлээ нэрлэмээр ч юм шиг.  Аймаг, цэргийн цолтой баймаар хар шилээр гангарсан залуус, шинэ хар машинуудыг харахад сонгуулийн сурталчилгааны баг гэхээсээ америк кинон дээр гардаг мафийн цуваатай андуурам сүрлэг. Харин  Намын дарга Ө. Энхтүвшингээс эхлээд Ц.Нямдорж, Сү.Батболд, М.Энхболд гээд МАН-ын томчуул  амжилт хүсч  үдэн гаргаж өгч байгаа нь харагдсангүй. Хар өглөөгүүр ч гэсэн шал согтуу төв талбайгаар  орилолдон хэрж яваа  халтар хүүхнүүд, биеийн тамирын хувцастай гүйж яваа гадаад, дотоодын хэдэн хүн, бас би, аваргынхаа сонгуулийн их ажилд амжилт хүсэн гар даллан хоцорлоо. Тусгаар тогтнолын ордны баруун урд хоёр залуухан бүсгүй мөнгөн аягатай сүү барьчихсан дээж өргөн даллаж харагдсан. Ажил явдал болсон юм шиг бас ингэж даллага, маллага болдог юм байх даа гээд гайхасхийн зогслоо. Лүндээ багштан УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан 26-ны орой Болзоотийн бор толгой дээр уулзаж дүнгээ сонсъё гэж над руу хандан чанга хашгираад хөдөлсөн.

Хоёр. “Аварга маань Ерөнхийлөгчөөр дутлаа гэж үү”

 Бөх сонирхдоггүй барилддаггүй ч гэсэн би аваргыг хүндэлж явдаг. Тээр жил Бат-Эрдэнэ аварга  сарлагийн бух шиг том биетэй гадаадын нэг хар бөхтэй сумо барилдсан. Тэр хар нөхөр бараг 300 кг жинтэй байсан  байх. Гэвч аварга маань дийлсэн. Үнэхээр гайхамшигтай монгол бөх. Аваргыг төр засаг, ард түмэн, Хэнтийнхэн юугаар ч дутаагаагүй. Хөдөлмөрийн баатар, далай даян даяар дуурсагдах, дархан, олныг баясуулагч, цэнгэлийн манлай, УИХ-ын гишүүн за мөнгөний хувьд ч хувийн сангийн аж ахуйтай тэгээд ч нэр төрөөрөө их мөнгө хийсэн гэсэн. Тэгэхдээ их аварга маань Ерөнхийлөгчөөр дутлаа гэж үү. Аваргыг нэр дэвшүүлнэ гэж бүүр өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард нэг улстөрч ярьж байхад би худлаа байх даа гэж санаж байв. Үнэн болжээ. МАН-ын улстөрчид үнэхээр нохой зан гаргаж аваргыг бамбай болгож байна. МАН-ынхан үнэндээ, Ардчилсан хувьсгалын удирдагч Ц.Элбэгдоржоос гөлөлзсөндөө нэр дэвшээд дийлэхгүйдээ аваргыг урдаа бамбай болгож байгаа нь энэ. Бүүр тодруулж хэлэх юм бол дэлхийн хэмжээний их хүчтэнгүүдтэй гар зөрүүлж явсан аваргыг, дэлхийн хэмжээний улстөрчидтэй ухаан зөрүүлж явсан Ц.Элбэгдоржтой оноолт таааруулж шогтож байгаа юм. Аваргын  нэр дэвшихдээ намынхандаа хандан хэлж байгаа титэм үг үнэхээр сонин.  МАН-ынхан аваргын хэлээд байгаа аппоризмыг анхаарах хэрэгтэй юм.  Ерөнхийлөгчид нэр дэвшсэн хүний уриа гэхэд их хачин шүү та бүхэн дүгнэлт хийгээрэй. Бас ухаантай. Нэг залуу яруу найрагч бодож гаргасан гэнэ. Миний гар цэвэр Магадгүй МАН-ын бусдын гар нь бохир , Миний нэр цэвэр Магадгүй МАН-ын бусдын нь нэр бохир, Миний зүрх цэвэр Энэ арай хэтэрсэн байх . Тэгэхээр МАН-ынхан Бат-Эрдэнэ аваргыг гар нар цэврээр нь  бамбай болгож нөмөрт нь нуугдах гэж байгааг хашир аварга гадарлажээ гэхээр. Хуулийн шинэчлэлт явагдаж авлигачид илэрч орох байх газар олж ядаж хорогдох далдлах юмгүй болж   балрах гэж байна. Энэ үед авлигачид аварга бөхөө Ерөнхийлөгч болгон бамбай хийж нөмөрт нь сууж сугарч үлджээ.  Гэвч энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгууль эхлээд дуусчихсан иргэд сонголтоо хийчихсэн юм биш үү. Энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ардчилсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болохоор гурван нэр дэвшигч өрсөлдөж  байна. Ямар ч мэргэжилтэй, боловсролтой хэн ч нэр дэвшиж болно. Сонгох, сонгогдох эрхээ эдэлж байгаа нь тэр. Гэхдээ улс төрд бол Ц.Элбэгдорж давна. Харин барилдуулбал Б.Бат-Эрдэнэ дийлнэ, хоол хош хийлгэж,  юм оёж шийдүүлнэ гэвэл Удвал нь дийлнэ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гэдэг яадаг, юу хийдэг хүн, юу хийсэн  билээ гэдгийг 24 жил сонгууль өгсөн ард түмэн мэдэхтэйгээ. Аваргаар бамбай хийж авлигачид ард нь  нуугдаад байна уу даа.