Монгол Улсын гавьяат хуульч Б.Чимидтэй ярилцлаа. Түүнтэй ярилцах санал тавихад “Юуны өмнө шинэ сонин эрхэлж эхэлсэн танай хамт олонд баяр хүргэе. Сонины тань дугааруудыг үзсэн. Та бүхэн аль нэгэн намыг дэмжиж тал засахгүй гэсэн байна лээ. Энэ чинь миний зарчимтай яг таарч байгаа учраас ярилцлага өгөхөд санаа нийлэх байх аа” гэсээр бидний хүсэлтийг хүлээн авсан юм.

 

 

-Өнөөдөр УИХ, Засгийн газрын төвшинд бужигнаан гацаа үүсч, үүнийг төрийн дампуурал, эрх баригчдын дампуурал, Үндсэн хуулийн хямрал гэж янз бүрээр тайлбарлаж байна. Та энэ үйл явцыг юу гэж харж, дүгнэж байна вэ?
-Сүүлийн өдрүүдэд болж байгаа улстөрийн хэрэг явдлын талаар би бараг мэдээлэлгүйтэй адил байна л даа. Хөдөө гадаа явж, хотод ирээд сур­гууль байгуулна гэж хөөцөлдөөд онц анхаарсангүй. Ойрмогхон нам, хөдөл­гөөний тоо л өсч байх шиг. Хоёр ч нам байгуулагдаад орхив уу, үгүй юү. Бас дөрвөн сайдын хувь заяаны асуудал яригдаж байх шиг байна. Энэхэн хү­рээнд яривал Үндсэн хуулийн хямрал гэх ямар ч үндэс­лэлгүй юм. Үндсэн хууль оршин байгаа, бий болох гэж буй нийгмийнхээ үндсийн үндэс болсон суурь зарч­муудыг хамгаалж чадахгүй болохыг л Үндсэн хуулийн хямрал гэж хэлнэ. Түүнээс биш, хуулийг элдвээр гуй­вуулаад байгаа улстөрчид, улс төрийн хүчнүүдийн бусармаг, балмад явдлыг Үндсэн хуулийн хямрал гэхгүй. Одоо болж буй үйл явцыг улстөрийн, түүн дотроо Засгийн газрын хямрал гэвэл илүү ойртоно.

 

-Энэ хямрал юунаас болоод байна вэ, эх үүсэл нь гэвэл?
-Надаас давсан асуулт байна даа. Үндсэн хуулиа гүнзгий ухаарч ягштал дагаж биелүүлэх улстөрийн байр суурь, хуучны хэллэгээр бол улс­төрийн ухамсар сахилга дорой, тэвчээр дутуу­гаас л үүсэлтэй. Ялан­гуяа, манай тө­рийн байгуул­лагын тог­толцооны та­лаархи Үндсэн хуулийн гол үзэл ба­римтлалыг 2000 онд өөр­чилж, хуучин тогтолцоо руу нь шууд эргүүлж оруулсан явдалтай ихээхэн холбоотой.

УИХ, Засгийн газрыг тойрсон бужиг­наан бол өөрөө өөр­тэйгөө ороо­цолд­сон нэг л юмны ялзрал, до­ройтлын ил­рэл, УИХ дотор л болж бай­гаа үзэгдэл. Яагаад гэвэл, Засгийн га­зар бараг бүхэлдээ УИХ-ын гишүү­дээс, УИХ нь Засгийн газрын гишүү­дээс бүрддэг болсон. Ин­гэж эрх мэдэл хуваарилах, хариуц­лага, хяналтыг зааглах Үндсэн хуулийн зарчмыг үгүйсгэсэнд харам­савч барахгүй. Өмнөх Засгийн газрын арав гаруй, одоогийн 17 сайд бүгд УИХ-ын гишүүн байгаа. Нэг харвал Засгийн газрын гишүүн, нөгөө харвал пар­ламентын гишүүн.

Төрийн эрх мэдлийг ингэж хут­гаснаас болж парламентаас Засгийн газарт тавих хяналт зэрэглээ төдий болсон. Засгийн газрын гишүү­дийн эрхэлсэн ажлын талаар ноцтой баримтууд хэвлэлээр гардаг, түүний мөрөөр хянаад шийдэж байгаа юм өнөөдөр парламентад алга. Жишээ нь, Засгийн газрын нэлээд гишүүн төсвийн мөнгийг тэрбум, тэрбумаар нь хэтрүүл­сэн баримтыг аудит гар­гаад ирсэн. Гэтэл түүнийг ултай судлаад ард тү­мэнд хариу өгсөнгүй. Бид сайд байхдаа ажилтнууддаа томилолтын найман төгрөг илүү өгчихөөд цалин­гаараа төлж, төсвийн сахилгыг “төмөр” мэт сахиж байлаа шүү дээ. Гэтэл өнөөдөр энэ их мөн­гийг бие бие рүүгээ чихээд сууж байгаа нь тэвчишгүй. Энэ мэтийн жи­шээ олныг хэлж болно. Ингээд үзэ­хээр шалтаг, шалтгаан бол асуудал бүр дээр байгаа. Гэхдээ л хямралын цаад эх нь Үндсэн хуульд хийсэн 2000 оны өөрчлөлт мөн шүү.