Би хөдөөний хүн. Хөдөөний хүн Улаанбаатар хотын дарга болсонд баяртай байгаа. Малчны хүүхэд болохоороо малын эмч даргадаа бүр ч элэгтэй. Хотынхон хотынхноосоо хотын даргаа тавьж чадахгүй байхад хөдөөний бид даргалахаас өөр яах билээ. Хүн зоноо удирдах хүний эмч олдохгүй байгаа цагт  малын эмчээр жолоодуулахгүй гээд ч  хаачих юм бэ, ер нь.

Дээр үед манай нутгийн малын эмчийн өрөөнд “Хүний эмч хүнийг эмчилнэ, Малын эмч хүн төрөлхтнийг эмчилнэ”гэсэн бичиг  байдагсан. Үнэхээр тэр хүн “биомецин” хэмээх  малын антбиотикоороо сумынхаа хүн төрөлхтний ханиад томууг эмчилж анагааж явсан түүхтэй. Харин манай хотын даргын тус газар нь “Хүний эмч хүнийг л даргална. Малын эмч хүн төрөлхтнийг даргална” шивээс бий гэлцэнэ.

Саяхан интернэтээр тарав даа, манай хотын даргын өрөөний зураг. Ард нь баахан морь малын барималтай. Зий гэх хүний дүрс байхгүй тийм өрөө. Хэтэрхий олон амьтны дүрстэй холилдсон болоод ч тэр үү, өөрийнх нь цээжийг “Энэ чинь ямар амьтан билээ” гэж гайхаад авсан удаатай.

Ер нь хотын дарга маань бүх юмыг малын дүрсээр тэмдэглэж бэлгэддэг мэргэжлийн онцлогтой сайхан хүн юм гэсэн.  Жишээлэхэд ажилтныхаа анкетийн ард дорго зурсан  байвал матаач, үнэг дүрсэлбэл зальтай, морь харагдвал хурдан гүйдэг, мэгж  байвал олон хүүхэдтэй… гэсэн тэмдэглээ болдог аж.  Хэрвээ иргэн хүний өргөдлийн буланд хуц зурсан байвал ямар учиртайг хэлэх нь илүүц буйзаа.

Бид хотын даргыг малаар  нь( мэргэжлээр нь) дуудахаасаа өмнө зөвөөр ойлгох ёстой юм. Монгол газрын чоно шөнийн 12 цагаас оройн 18 хүртэл мал руу дайрдаг аж. Иймээс хүн 12 цагаас 18 цагийн хооронд бааранд суувал малаа чононд өгөөд дуусна биздээ. Ийм учраас мал мэдэхгүй Бат-Үүлийн шийдвэрийг мал мэддэг Су.Батболд өөрчилж баар рестораныг 12 цагт хаалгах шийд гаргажээ. Мөрийцсэн ч болж байна, Су.Батболд дарга үед манай хотын мал өснө шүү, өснө.

За тэр золбин нохойны асуудал байна. Мал мэдэхгүй, нохойны талаар “А”-гүй  Бат-Үүл  болохоор муйхар буриад зангаараа золбин нохойг буудаад л явсан. Харин Баянзүрх дүүргийн дарга, нохойгоо гэсэн сэтгэлтэй бат зоригтой нэгэн байгаагүй бол юу болох байсныг таашгүй. Тэрээр нохой руу хийсэн зэвсэгт халдлага, түрэмгийллийн эсрэг нохойн хөшөө барих зэргээр тэмцсний хүчинд тус дүүрэгт эх хүүхдийн эндэгдэл эрс буурсан гэнэ.

Дашрамд дурьдахад, хөшөөний ач буян үүгээр зогсохгүй. Танктай хөшөөг Зайсанд аваачснаас хойш юу яахаа (та нар нэг юм бодоод олчих, тэх үү)больсон аж.

Одоо нохой руугаа эргэж оръё. Мал мэддэг хотын дарга маань  холч малч ухаантай, уужуу тайвуу малжуу сэтгэлтэй, цэвэр ариун маллаг явдалтай монгол хүнийхээ хувьд гуманист шийдэл гаргаж.

Тэрээр хотын золбин нохойг алж устгахыг хүссэнгүй. Энэ  жилийн нохойн орооны цагаар эмзэг давхрагын гичүүнүүдийг хүсээгүй жирэмслэлтээс сэргийлэх ажил зохиох юм байна.  Нохойн сургуулийн хөтөлбөрт “Нохойг  хулгай мөрдөхөөс гадна тохиолдлын хавьтлын үед бэлгэвч хэрэглэж сургах” заалт оруулахаас ажлаа эхэлсэн байна.  Хэрвээ хээлтэй гичий нь амжиргааны баталгаажих доод түвшингээс доогуур золбирсон нь тогтоогдвол аборт хийлгэхийг зөвшөөрч байгаа сурагтай.

Нийслэлийн нохойн сүргийн дунд зохиох ПиАр ажлын хүрээнд ерөндөг тавиулахын чухлыг гичийнүүдэд ойлгуулах хөтөлбөр ч батлагдсан бололтой. Түүнчлэн өсвөр залуу нохойг золбиншуулахаас сэргийлэх үүднээс олон гөлөгтэй нохойнд олгох тэтгэмжийг ч хэрэгжүүлэх юм байна.

Энэ бүхэндээ урамшсан хотын дарга маань биотехнологийн хүрээлэнгийнхнийг дуудаж “Нохойноос хурга ишиг гаргадаг болгох” тал дээр судалгаа шинжилгээ хийх үүрэг өгсөн гэх. Улмаар түүхчдийг цуглуулж “Монгол хүний  хонгон дээрх хөх толбо ба нохойд уруулсны дараа биед үлддэг хөх толбо хоёрын харилцан уялдааг судлах тэтгэлэг” зарласнаа сонордуулж хэмээнэ.

Нийслэлийн иргэдэд зориулсан “Гэр хорооллын барилгажилт” хөтөлбөрийг зогсоож, оронд нь хотын нохдод хандсан “хашааны хэвтрийг модон үүрээр солих” программ хэрэгжүүлэх болсон дуулдав.

Ер нь монголчууд хүн аль нэг төрөлдөө нохой болж төрдөг, нохой хоолловол буян хураадаг, нохойн хөшөө босговол депутат болдог хэмээн сургасаар иржээ.

Та бүхэн хотын даргыг хүний асуудлыг орхигдууллаа гэж бүү зэмлэ. Тэр хүнийг эмчлэх гэж бүтээгдээгүй, хүн төрөлхтнийг эмчлэх гэж бүтээгдснийг сана. Тийм учраас  саяхан нохойд уруулсан өвчтний гомдлыг хэлэлцсэн шүүх эмнэлгийхэн “хохирогчийн хонгон дээрх шарх нь эвлүүлэг болохыг тогтоосон”-д гайхах хэрэггүй.
 
Нэмэлт: Саяхан хотын намын хорооны нууц хуралдаанаар албан тушаалуудын нэршлийг өөрчлөх асуудал хэлэлцсэн гэлцэнэ. “Улаанбаатар хотын захирагч” хэмээх захиргаадалтын шинжтэй, түрэмгий, ер нь бол Бат Үүл маягийн буриадууд л таарах нэрийг солихоор болжээ. Хотын удирдлага нэгэнт мал аж ахуйн талд шилжснийг тохиолдуулан “Улаанбаатар хотын маллагч” гэвэл зүйтэйгээр үзжээ. Маллана гэдэг бол дан ганц малтай холбогдохгүй, ихээхэн халамж  энхрийлэлийн өгүүлэмжтэй “Хүүхэд маллаж байгаа” гэхчлэн ярьдаг үг юм байна. Бас “Нийслэлийн Засаг дарга” хэмээх Бат-үүлийн үеийн үгийг зүгээр орхих нь МА намын сул доройг харуулсан явдал болно гэж үзээд “Засаа дарга” болгосон гэх. Энэ нь Бат-Үүлийн гаргасан алдаатай шийдвэрүүдийг (баарыг шөнөжин ажиллуулах, гэр хороололд насаа барах тавилантай улсыг байранд оруулах гэхчлэнгийн) засаад, засаад явах дарга гэсэн утгыг агуулна гэнэ. Үглэдэг хүнийг үглээ гэдэг юм чинь засдаг хүнийг засаа л гэнэ биз дээ…