Авшиг (санъяас) бол жинхэнэ егүүтгэл. Амиа егүүтгэхийг би гэм нүгэл гэсэн үүднээс биш, зүгээр л дэмий үйлдэл болохоор нь буруушаадаг. Егүүтгэхийг үнэхээр хүсч байгаа бол санъяасин болбол зохино.

Буддагийн ‘зөв үг’ гэдэг нь хийсвэрлэгч биш, чин шударгуу бодит байхын нэр. Будда олон асуултанд хариулахгүй дуугаа хураадаг байв. “Ертөнцийг хэн бүтээсэн юм бэ?” гэж асуухад тэрээр “Хэн ч бүтээсэн бай, эсвэл хэн ч бүтээгээгүй бай ялгаа юу байна? Ийм хийсвэр асуултанд битгий авт. Өөрт чинь хэрэг болох бодит зүйлийг л асуу” гэнэ.

Арав гаран настай Тоёо гэдэг жаалхүү Зэн хийдэд амьдардаг байжээ. Өдөр бүр хийдэд ирж, багшаас сургаал заавар хүртэх эрэлчдийг харсаар сэтгэл татагдсан хүү нэгэн өглөө эрэлчин ёсоор Зэн багшийн өмнө иржээ.

Ертөнц бол жүжиг наадам. Тиймээс хэт ноцтой хандах хэрэггүй. Ертөнцийг жүжиг наадам гэж харах аваас чи цэвэр ухамсартаа хүрнэ. Толинд буусан тоос ноцтой зангаас л үүдэлтэй. Зүгээр кино үзэж байхдаа ч бид өөрсдөдөө тоос хурааж суудаг.

“Нэгээхэн төдий ариун сүсэг үүсгэснээр хэмжээлшгүй буян хураана” гэж Будда хэлсэн. Чин сүсгийн ганц л долгион хүнийг хувиргах хүчтэй аж. Сүсэг гэдэг үгээр Будда юуг илэрхийлсэн бэ? Жир олонхийн сүсэг бол айдсаас өөр юу ч биш. Сүм, чуулган, гүрүдварад очиход аймхай хүмүүстэй л таарна.

Шри Ауробиндо “Амьдрал бүхэлдээ ёог” гэж хэлсэн байдаг. Үнэхээр тийм. Бүх зүйл бясалгал. Бүх зүйл бясалгал болохгүйгээр чи бясалгалыг эзэмшихгүй. Бясалгал хагас хугас байх боломжгүй. Бүрэн дүүрэн байна, эсвэл огт байхгүй байна. Амьдралын чинь нэг хэсэг бясалгал, нөгөө хэсэг нь биш байж таарахгүй.