Монгол хэл маань төрийн хамгаалалтад байх ёстой, эх хэлээ мартвал тусгаар тогтнолоо алдахын цондон ... гэж ирээд л манай хэл бичгийн эрдэмтэн мэргэд үе үе хуралдаж сүйд болдог. Ардчиллын 23 жилд иймэрхүү агуулгатай хурал зөвлөлгөөн, санал дүгнэлт, ярилцлага, уриалга, өргөх бичиг тоогоо алдсан даа.

Нийслэл хотын утааг арилгахад байгалийн хий, тэр дундаа шингэрүүлсэн хийн түлш хэрэглэх нь зөв гэдэг дээр хотын захиргаа санал нэгдэж байгаа бололтой юм. Хийн түлш бол агаарын бохирдлыг бууруулах оновчтой шийдэл, олон улс орон хийн түлшийг хэрэглэж агаарын бохирдлоосоо салсан туршлагатай юм билээ.

Одоогоос хорь гаруйхан жилийн тэртээ цэцэглэн хөгжсөн Ардчилсан Герман (буюу товчоор БНАГУ) гэх улс байлаа, хөгжил дэвшлийн үлгэр жишээ нь бидний хувьд чухам тэр улс байлаа гэж бичиж ярихад өнөөдөр Монголд үнэмших хүн тийм олонгүй.

ШХАБ бол Монголын хувьд олон улсын хамтын ажиллагаа, интеграцын институц болж хараахан чадаагүй юм болов уу гэж дүгнэж болохоор. Нэгэнтээ ажиглагчаар 19 жил болчихлоо. Хэт удлаа. Одоо жинхэлдэг цаг ирлээ гэх үзэл бодол, байр суурь бий л дээ. Түүнийг хорих утгагүй. 2018 онд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ажиглагчаас шат ахиж интеграцчлалд оролцоно гэж мэдэгдээд шуугиан дэгдээсэн явдал бий. Тэр үед хамгийн их эсэргүүцэн бичиж байсан хүний нэг нь би юм. Тухайн үед би ШХАБ-ыг интеграцын байгууллага болоогүй байна гэж дүгнэсэн. Өнөөдөр ч гэсэн би тэр байр суурин дээрээ хэвээр байна.

Дэнжээ эгч маань Сэлэнгэ аймгийн нэрийн хуудас болж олон ч жил явсан даа. Аймгийн Ардын депутатуудын хурлын депутатаар, аймгийн Намын Хорооны гишүүнээр олон ч удаа сонгогдсон. БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын депутат, МАХН-ын их хурлын төлөөлөгчөөр сонгогдон нийслэлд ирэх бүртээ манайд буудаг, өргөмөл охиндоо эмээ минь, аав ээж минь хайртай, тийм л дурсамж надад үлдэж дээ. Ээжтэй маань авахуулсан цэл залуугийн зургийг би нандигнан хадгалдаг.

ШХАБ-ын хоёр том локомотив нь Америк ба Өрнөдийг хамтран сөрж болдог юм байж гэе. Гэтэл тэдгээр нь өвөр хоорондоо далд зөрчил бугшуулж байгааг өрнөдийнхөн олж харах, онож хэлэхдээ бас гаргуун. “Хятадын нөлөө өргөжих тусам Орост асуудал үүснэ, одоогийн шатанд энэ хоёр гүрэн өрсөлдөөнөө нэг тийш нь болгоно, гэвч хэтдээ Оросын эрх баригчдын хувьд Хятадтай харилцаа нь түвэгтэй болно. Орос өмнө нь давуу эрхтэй байсан бүс нутагт Хятадын нөлөө хэрхэн өсч тэлж байгааг Москва ажигласаар байна. Орос өгч чадахгүй байгаа мөнгө, дэд бүтцээ Хятад тийш нь оруулна.