Өвгөөдэй Дамдинсүрэн агсны өөрийнх нь бичиж үлдээсэн дуртгал, өгүүлэл, бүтээлийн эшлэл учраас эрхэм уншигч та ч гэсэн миний адил, эгээ л Дамдинсүрэн гуай дүрээрээ суугаад сургаал зөвлөгөөгөө хайрлаж буй мэтээр сэтгэн уншаарай.

Сандоо амбаны үйл ажиллагаа, Монгол лам нарыг цэрэгт татах, хөрөнгө зоорийг нь тандан мэдэх, Далай ламыг буруушаах, эргээд Монгол лам нарыг гүтгэн дарах гэсэн гэсэн бусармаг явуулгыг шүүмжлэхдээ их худалдаачин, томоотой хүмүүсийн өгүүлэх байдлаар буюу “гэнэм, хэмээмүй, хэмээсэн” гэх дамжуулах үгээр нарийн илэрхийлсэн байна

Туркийн шилдэг багуудыг удирдаж, сүүлийн хэдэн жилийн аваргын цомыг өргөж буй дасгалжуулагч нар Фатих Тэрим, Шэнол Гүнэш, Абдуллах Авжи, Аякут Кожаман... бүгд түрэг үндэстэн, бүгд өнөө Мэтих Түрэлийн дасгалжуулагчийн курсийг төгсөгчид.

Монголын талаар сайн мэдэхгүй америкчуудын хувьд лавлах зүйл гарваас нэр нөлөө бүхий Харвардын их сургуулиас, тэр тусмаа тэнд монгол судлалаар мэргэшсэн профессороос лавлах нь зүйн хэрэг. Жозеф Флетчер ч сэтгэл гарган, харамгүй хариулдаг байж.

Энэ бол 1952 оны “Прагын хавар” олон улсын хөгжмийн наадамд БНМАУ-аас мэргэжлийн хөгжимчин, дуучин уригдан оролцсон түүхэн үйл явдлыг гэрчлэх сонирхолтой содон баримт ажээ. Тив, дэлхийн шилдэг хөгжимчид, удирдаачид, найрал, цөөхүүл хамтлаг, гоцлол хөгжимчид оролцдог олон улсын энэ наадмыг Чехословакийн тал 1946 оноос жил бүр уламжлал болгон зохиож иржээ.

Бидний гол зорилго бол Кливезийн үлдээсэн тэр их өвийг монгол судлаачдад хүргэх. Ингэхэд нэг том асуудал бий. Кливезийн өөрийн гэрээслэл ёсоор номын санд дахь номыг гадагш огт гаргаж болохгүй, салгаж болохгүй, зарж болохгүй. Тэгэхлээр номын сан хөдөөний тэр буйдхан тосгондоо л байна гэсэн үг.