Хүүхдээ хайрлахын тулд эхлээд өөрийгөө таних хэрэгтэй

Хорвоо дээр хамгийн амархан зүйл бол хүүхэдтэй болох. Харин хамгийн хэцүү нь тэр хүүхдэдээ сайн эцэг эх нь байх. Дөнгөж төрсөн үрээ хараад “би чамд бүхнээ зориулах болно” гэж бодсон ээж, аавууд цаг хугацаа өнгөрөх тусам өөрсдөө ч анзааралгүй хүүхдээ гомдоож, хүүхэд ч өөрөө мэдэлгүй шархдаж өсдөг. Яагаад?

Филиппа Пэрри хэмээх Британийн сэтгэл зүйчийн бичсэн энэ ном энгийн нэгэн хүмүүст зориулсан ч ээж, аав бидний зүрх рүү чиглэсэн цөөхөн бүтээлүүдийн нэг. “Ээж, аавын ном” – эцэг эхчүүдэд зориулсан сэтгэл зүйн хичээл ч гэмээр, амьдралын ухааныг аажмаар тайлж үзүүлсэн ном юм. Гэхдээ зааж зандарсангүй. Харааж зүхсэнгүй. Гагцхүү зөөлөн, гэвч намуухан өнгөөр нэг л зүйлийг бидэнд хэлж байна: Хүүхдэдээ сайн эцэг эх байхыг хүсвэл, эхлээд өөрийн дотоод “хүүхэд”-ээ ойлго.

Хүн бүрийн өссөн орчин, харсан үлгэрлэл өөр. Гэвч ихэнх тохиолдолд бид эцэг эхээсээ өвлөсөн сэтгэлзүйн шархаа танихгүй явсаар, түүнийгээ хүүхдэдээ дамжуулдаг. Пэрри үүнийг “өгөгдөл бус харилцааны үлдэгдэл” гэж нэрлэдэг. Та хүүхдэдээ хэчнээн сайн хоол өгөөд, хувцсыг нь дулаан өмсгөөд, сургуульд сайн явуулсан ч, хэрвээ та уурласан үедээ түүнийг зэмлэж, мэдрэмжийг нь үгүйсгэвэл тэр үүнийг мэдэрч, өөрийн үнэ цэнийг эргэлздэг болно.

Номд өгүүлснээр сэтгэл хөдлөлийг нэрлэж, хүлээн зөвшөөрөх нь харилцааны суурь. Хүүхэд уйлж байхад нь “битгий ингэж уйл” гэхийн оронд “чамд гунигтай санагдаж байна уу?” гэж нэрлэж өгөх нь түүнийг хүндэлж буй дохио. Сэтгэлээ илэрхийлж сурсан хүүхэд насанд хүрэхдээ бусдын мэдрэмжийг ойлгож чаддаг, уян зөөлөн хүн болдог.

Пэрри “rupture & repair” буюу “хагарал ба нягтрал”-ийн тухай онцолсон нь номын гол цөм. Аливаа харилцаанд асуудал үүсэх нь жам. Гагцхүү тэр асуудлыг хэрхэн засаж, яаж уучлал хүсэж, хэрхэн дахин итгэлцэл бий болгох вэ гэдэгт л утга оршдог. Хүүхэдтэйгээ муудалцсаны дараа “би энэ үйлдлээрээ чамайг гомдоосон уу?” гэж асуух зориг бол зохиогчийн хэлдгээр “чанартай харилцаа”-ны эхлэл юм.

Эцэг эх болох гэдэг “гарын авлагатай” ирдэггүй. Харин энэ ном бол гарын авлага биш, чиний зөн совин руу чимээгүйхэн туссан дохио юм. Ялангуяа Монгол шиг “өөрийгөө золиослох нь хайр” гэж ойлгодог нийгэмд энэхүү ном маш чухал. Хэт их “хайр” нэрийн дор хяналт, айдас, дарангуйлал орж ирдэг бол энэ ном тэр бүхэнтэй сэтгэлзүйн түвшинд эвтэйхэн нүүр тулна.

Тус номд ийм нэгэн өгүүлбэр бий: “Хүүхдээ хайрлах гэдэг бол төгс байх биш. Хүүхэдтэйгээ үнэнч харилцах зориг юм.”

Энэ зориг таны дотор бий. Зүгээр л ухаж, олж, нэрлэж, хуваалцаж, уучилж, тэврэхэд л хангалттай.