Хятад, монгол (монгол бичгээр), орос гурван хэлээр бичсэн уг тайлбарыг харахад дэлхий нийтийн ихэнх үзэгчдийг 1998 онд, Диснэйн хүүхэлдэйн кино гарснаар сая Мулантай танилцсан гэж тооцдог бол Улаанбаатар хотынхон 1946 онд тэр түүхтэй танилцаж байсан аж.

1890 оны 4 сар. Их Британийн зураач залуу Монголын нийслэл Өргөө хотоор зугаалж яваад гоёл зүүлтээ бүрэн агссан сурвалжит язгууртан монгол бүсгүйг харуутаа нүд алдан дурлана, мөн бүсгүйг зурна.

Саяхан манай нийтийн сүлжээгээр 4 үсгийг хасах нь гэнэ гэсэн шуугиан дэгдэж, мөнөөх 4 үсгийг хамгаалах хөдөлгөөн хүртэл өрнөн, улс төр, нийгэм, шашин, эдийн засагтай холбон тайлбарласан онолууд гарч, сүлжээчдийг нэг хэсэгтээ л бужигнуулаад авсан билээ. Хагас Й, ишчээ-гээ хамгаалан тэмцсэн та бидний хөдөлгөөн түүхэнд шинэ ч юм биш ажээ.

Энэ үгийг Конгрессын Номын Сангийн хананд хүндэтгэлтэйеэ залсан байдаг. Шотландын гүн ухаантан Томас Карлайлын хэлсэн үг л дээ. Халин одогсдын сүнс онгодыг дууддаг бөө олширч, ном унших нь багасаад буй өнөө үед бол учрыг нь ухан ойлговоос нэн хэрэгтэй үг.

Бидэнд өвөг дээдсийн маань туурвисан ном судар бас чиг арвин үлдэж. Гэвч ном сударт хэрхэн амьдрахыг ягштал заасан онол, сургаал голдуу үлдсэн болохоос чухам жирийн монголчууд юу бодож, хэрхэн сэтгэдэг байсныг бас тодорхой уншаад хэлчихэд амаргүй. Ард түмний ийм сэтгэлгээ харин тухайн үед гадаадаас жуулчлан ирж байсан аялагчдын тэмдэглэлд үлдэх нь бий.

АНУ-д ажиллаж амьдарч байгаа “Эх хэл бичиг” сэтгүүлийн зөвлөлийн гишүүн, хэл бичгийн ухааны доктор Мягмарын Саруул-Эрдэнэ саяхан эх орондоо ирж, сэтгүүлийн редакцийнхантайгаа уулзан, халуун дулаан яриа өрнүүлэв.