Цайны ургамал долоо найман сая жилийн тэртээ үүссэн бөгөөд хүн төрөлхтөн таван мянган жилийн тэртээгээс хэрэглэж эхэлжээ. Цайны мод нь модлог, хагас модлог, бутлаг гэсэн гурван төрөлтэй.
Мөнгө бол аз жаргал биш, гэхдээ мөнгө хийх явц нь өөрөө жаргал юм. Мөнгө хийнгээ бусдад тусалж байвал түүнээс илүү жаргал гэж үгүй.
Энэ захиагаа Шукшин анхны эхнэр Мария Шумскаяд зориулжээ. Арван тавтай байхдаа төлөв төвшин зантай тосгоны бүсгүй Мариятай танилцсан Шукшин цэргээс халагдаж ирээд сэтгэлт бүсгүйтэйгээ гэрлэсэн бөгөөд Москвагийн Кино урлагийн дээд сургуульд элсээд хоёр тийш болсон юм.
1949 онд 26 настай байсан Гоминьданы армийн офицер аав нь хэдийнэ хошууч цолтой болж, цагтаа тус намын Ванпугийн цэргийн академийг төгссөн авга ах нь Чан Кайшигийн Ерөнхий штабт өндөр албан тушаалд томилогдсон байлаа. Өөр нэг авга нь мөн Вампугийн академийг төгссөн ч Гоминьданыханд нүүр ололгүй коммунистуудын талд орсон гэдэг.
Айтматов энэ эсээгээ уран бүтээлд нь эргэлт гарсан дөчин настайдаа бичжээ.
Гучин гурав гэдэг залуу нас ч шижигнэсэн залуу биш. Есүс энэ л насандаа цовдлогдож, Фрэнсис Скотт Фицжэральд энэ л насандаа харьж эхэлсэн. Амьдрал гэмээнэ уулын бартаат зам гэвээс гучин гурван нас чухал нэгэн даваа байж таарна. Гучин гуравтайдаа би гүйх ёстойгоо мэдэрч, хожуухан ч гэсэн зохиолч болох замд хөл тавьсан даа.
