Нэг хэлнээс нөгөө рүү үг, ухагдахуун шилжих нь хэл хоорондын харилцан солилцоо биш. Үг зээлдэх нь тухайн хоёр үндэстний соёлын харилцааны үр дагавар юм. Гэхдээ үг зээлэх нь соёлын харилцаанд байгаа хоёр хэлний хооронд гол төлөв нэгээс нөгөө рүү чиглэдэг болохоос харилцан солилцдоггүй тэгш бус байдал илүү ноёрхдог. Энэ тохиолдолд үг зээлдэж байгаа явцад оролцож буй хэлнүүдийн аль үндэстэн нь давуу эрх мэдэлтэй, нэр хүндтэй, илүү хөгжсөн, эд баялагаар дээр зэргээс хамаарч үг зээлэх нь ихэвчлэн нэг урсгалтай байдаг.

Гээд түүх шоглоомтой ч нэхэл хатуутай. Хичнээн гүтгэсэн ч, урвагчид яаж ч бусдын араар нуугдсан ч хэзээ нэг цагт үнэн илэрдэг. Хүмүүс болсон явдалд гэхээсээ худал домогт илүү автамхай ч гэсэн хожмын хөдөлшгүй баримт нэр усаар нь, цаг нартай нь ил гаргаад ирдэг юм билээ.

Монголчууд бүгдээр тэмбүүрсэн байсныг зөвлөлт ах нар 1958 онд улаан тариа хийгээд эдгээсэн гэсэн гүтгэлэг одоо болтол “амьд сэрүүн”. Үнэндээ тэр онд эрсдэлтэй бүлгийн 2000 хүнд үзлэг хийхэд 1700 нь бэлэгсийн өвчтэй гэж оношлогджээ. Харин суртал нэвтрүүлэг энэ хувь процентийг нийт хүн амд тохсон төдийгүй бэлэгсийн янз бүр өвчнийг нийлүүлж бүгдийг нь "тэмбүү" гэж нэрэлсэн аж. Зөвлөлөтөөс худалдаж авсан бихинол хэмээх тариа нь антибиотик ч биш, шарх, ядаргаа зэрэгт хэрэглэдэг, тосонд уусдаг висмуттай коэнзим. Гучаад оны дундуур зөвлөлтийн хүн эмнэлэгийн экспидицийн хийсэн судалгаагаар эмэгтэйчүүдийн 25-30 хувь бэлэгсийн өвчтэй гэсэн дүн гарчээ. Ийм үзүүлэлт тэр үед бараг бүх оронд байсан. Бэлэгсийн өвчин, ялангуяа тэмбүү хожим антибиотикоор л бүрэн устсан. Антибиотикийг 1926 онд Англид нээсэн, дэлхийн II дайны үед АНУ-д үйлдвэрлэж эхэлсэн, Монголд тавиад оны дундуур зөвлөлтийн антибиотик анхлан орж ирсэн. Намаа магтах гэхээрээ “би тэмбүүтэй авгайгаас төрсөн” гэж зарлаад яваа юм биш үү?!

Сая хэвлэгдэж гарсан МОНГОЛ ТҮҮХ-ийн дөрөв дахь хэвлэлийн хэсгээс сонирхуулж байна. 1300 орчим хуудастай, 2000 орчим эшлэлтэй, зуу гаруй зураг чимэглэлтэй, хоёр боть бүтээл.

In May 2020, constitutional amendments came into force in Mongolia. They modify one thing or another, but they are not the grand sweep that would have put Mongolia's political system on a solid footing. The parliament has avoided the basic question, namely whether to opt for a presidential or parliamentary system of government. Partial improvements are not enough to significantly improve the effectiveness of the system. This presentation examines in detail what has happened and shows that contradictions and imbalances continue to exist.

Энэ удаагийн “Миний хэлэх үг” буландаа Баабар гуайг урилаа.