Зөвлөлтийн нэрт зохиолч Ильф, Петров нарын “12 сандал” зохиолын “Гариг хоорондын шатрын их хурал” бүлгээс товчлон орчуулав. Энэ зохиолоор хийсэн Гайдагийн киног үзэж суусан эхнэр маань энэ хэсгийг хараад “Энэ чинь манайхны тухай л юм байна шүү дээ” гэж дуу алдахад, чухам тэр хэсгийг нь товчлон орчуулах санаа төрөв. Зохиолын баатрын яриан дундах өдгөө бараг мартагдсан өгүүлэмжийг тухай бүрд нь хаалтан дотор тодруулсан болно.

Тогтмол хийж ирсэн анхны наадам нь тэмдэглэгдэн үлдсэнээр 1639 оноос хийх болсон Даншиг наадам юм. Тэр жил Занабазарыг Богдоор тодруулж, Халхын шашны тэргүүнээр өргөмжилснийг тохиолдуулан Ширээт цагаан нуурт өргөннаадам зохион байгуулсныг “Даншиг өргөх наадам” гэж нэрийдсэн аж. Уг наадамд Бөх лам барилдан түрүүлж, Бонхор Донир гэх хүний морь магнайлжээ. Даншиг цааш уламжлал болсон нь Долоннуурт 1696 оноос эхтэй. Тэр жил “Түмэн эх” хэмээх уртын дуу зохиогдсоноор наадмын албан ёсны сүлд дуутай болсон байна.

Ер нь тэндхийн хүмүүс үүнээс айдгийг гайхаж байна. Тэнд байгаа хүмүүс үгээ хэлэхээс, бодол санаагаа илэрхийлэхээс ямар их айдаг гээч. Олон нийтийн сүлжээнд хүмүүс үүнийг хийхээс хичнээн их айдаг вэ. Тэд гудамжинд гарч эрхийнхээ төлөө тэмцэхээс ямар их айдаг вэ. Би энэ логикийг ойлгодоггүй юм, гэхдээ тэнд маш олон хүмүүс байдгийг мэддэг ч гэсэн бид хөршүүд, таны хэлснээр бид түүхэн холбоотой, гэхдээ бид маш өөр хүмүүс ... Тэдэнд юу тохиолдсон бэ? Хэдэн арван жил, ялангуяа сүүлийн арван жилийн хугацаанд? Энэ логикийг төсөөлөөд үз дээ: тэр орос хүн гудамжинд гарахаас айдаг, учир нь түүнийг зодож, шоронд хийх болно, тэр ч байтугай энд хүчээр дайчлагдаж, бууж өгөхөд бэлэн байна. Таны зан чанарт ямар их доромжлол болох вэ! Аав ээж чинь ч биш, Бурхан ч биш, Путин л чамд амь амьдрал өгсөн, түүнийгээ эргүүлээд буцааж авах бүрэн эрхтэй гэсэн үг болж байна уу?... Тэд их өөрчлөгджээ. Тэд мэдээлэл, заналхийлэл, хүн хулгайлах зэрэгт дарагдсаар, тэдний нийгэм нь тэр чигээрээ маш их өөрчлөгдсөн бай

Мөнгө олж ирж чадахгүй, харин ч тавьсан өрийг улам нэмээд байгаа Засгийн газраа дахиад л солилоо. Мэдээж ямар ч ахиц гараагүй, сахил хүртээд шал дордов. Тэгэхээр нь дахиад л засгаа солив. Мэдээж тухай бүр пинжэкээ эргүүлэхээ аль ч засаг мартаж байгаагүй юм. Солигдоод сайжирсан тохиолдол байсан уу? Ер нь муугаа улам муутгах гэж сольдог юм биш үү? Улам л уруудна, солих болгонд ард түмэн дэмжинэ, хэдэн сарын дараа бүгд жигшинэ. Өөрснийгөө хууртсан гэж ярина. Үнэндээ худалдагдчихдаг юм биш үү!? Цааш нь ярих уу, яахав?

Хэсэг хүмүүс сайн дураараа цуглаад хэн нэгнийг сайн хүн, ноён нуруутай, гишүүн байхад тохирох нэгэн гэж хэлэлцэх нь иргэдийн өөрсдийнх нь эрхийн асуудал. Ийм маргаан, зөвшил, хэлцэл айл гэр албан газар, болгонд болж байгаа. Аль ч нээлттэй нийгэмд иргэд сонгуулийн бус цагаар төрийн түшээдийнхээ тухай шүүмжлэн хэлэлцэх, оронд нь тавих хүмүүсийг нэрлэн товлохыг хориглодоггүй байлгүй.

Чи оролцсоноор ганц хоногийн дотор бүх юм сайнаар эргэж цэнгэлийн манлайд хүрнэ гэсэн үг биш. Гэхдээ ерөнхий хандлагыг өөрчлөх, сайн ирээдүй рүү чиглүүлэх бололцоо чамд байна. Энэ сонгуульд чамайг саналаа өгөх тухай л ярьж буй болохоос хэний төлөө, аль нам эвслийг дэмжих нь чиний хэрэг. Энэ удаагийн сонгуулийн дүнд тэртэй тэргүй Монгол ардын нам үнэмлэхүй олноор төрийн эрхийг дангаар барих болно. Өнгөрсөн туршлагаас харахад монголчууд аль нэг тал руу хэт даваадуулан сонголтоо хийдэг. Бүр дандаа тэгнэ. Алив юмыг нэг тал руу нь хэтрүүлэхээр ашигтай гэхээсээ хортой тусдаг. Иймээс саналаа нэг талд нь овоолох биш тарааж өгвөл зүгээр санагдаж байгаа нь миний л бодол шүү. Эрх нь ч чинийх, сонголт нь ч чинийх, хандлага ч чинийх. Гэхдээ чиний оролцоо л хамгийн чухал нь.