2000-2004 онд хяналтгүйгээр төр барьж байсан түүний бүлэг улс орныг албан тушаалын гэмт хэрэг, хээл хахуулийн хүүдий болгож үүнд зориулагдсан бүхэл бүтэн систем босгожээ.

Ялагчид өөрсдийн хэрхэн "баатарлаг" байснаа харуулахын тулд "ялагчид" -ын бичсэн эх сурвалж илүү олдомхой аж. Иймээс түүх судлал нь өнөө үед бодит түүхийг хэн илүүтэй илрүүлэн дүгнэх вэ гэсэн аргумэнтийн өрсөлдөөн юм. Бодит түүх гэж юу вэ? Өнгөрсөн үйл явдлыг ямар ч алдаагүй яг таг үнэн зөвөөр нь гаргаж ирэх бололцоогүй. Тэр байтугай яг одоо болж буй процессийг ч үнэнээр нь дүгнэх боломж хомс. Үнэн ганц байдаггүй. Хавар Якутаас Улаанбаатарт ирсэн зочин дулааханыг гайхна, харин яг тэр цагт Тайландаас ирсэн гийчин маш хүйтэн байлаа гэнэ. Аль алин нь худал хэлээгүй, үнэн хоёр талд үлдэнэ. Иймээс яг үнэн түүх гэж үгүй. Гэвч үнэн рүү дөхсөн бодит түүх гэсэн ойлголт бий, өнгөрсөн түүхэн үйл явдлыг хамгийн бодитоор илрүүлэн дөхүүлж аргумэнтаар өрсөлдөх уралдаан бол түүх судлалын зорилго.

Дууг амилуулсан хүн нь Япон даяар алдартай Ёко Кон. Тэрээр 1968 онд Pinky & Killers чуулгыг байгуулсан эмэгтэй. Зуурдын сэтгэл сингл нь анхны жилдээ 2.4 сая бордлогдож бараг рекорд тогтоож байв. Чухамдаа энэхүү эгшин зуур алдаршсан рок поп дуунд тулгуурлаж адил нэрээр кино бүтээжээ. Киноны ачаар дуу Монголд түрэн орж ирсэн юм. Дуу ч мөн Монголд тэр даруй хит боллоо. Гадаад битгий хэл монгол дуу ч урьд хожид ингэж бүхнийг хамарсан хит болж байсан түүх үгүй. Ялангуяа хүүхэд залуус сонсголоороо тогтоосноороо энэ дууг япон хэлээр дуулна. Аль зэрэг зөв хэлж байсныг мэдэхгүй, юутай ч “ко ино кэсэцү” гэсэн дахилтыг бүгд тогтоосон байсан. Хүүхдийн урлагийн үзлэгт энэ дуу их дуулагдана. Хөрөнгөтний дуу дууллаа гэсэн хэрүүл матаас гарч байсангүй.

Дуртай зохиолч Шукшинийхаа бас нэг хөөрхөн өгүүллэгийг орчуулчихлаа. Мартсанаас энэ сарын 12-ы өдрөөс Youtube-ээр Монголчуудын түүхийн сэдэвт 25 цуврал лекцийн анхны дугаар гарна.

1989 оны 6-р сарын 4-нд Польшид анхны чөлөөт сонгууль боллоо. Коммунист оронд болсон анхны чөлөөт сонгууль. Ерөөсөө коммунист ертөнцийн бүхий л түүхэнд шүү дээ.

Эцэст нь хэлэхэд энэ оронд олон жил бугшсан, энэ зуунд улам хэлбэршин чулуужсан “психоэкономус” буюу үнэндээ анти эдийнзасаг гэсэн сэтгэлгээ өнөөдөр илүүтэй ноёрхсоор байна. Цэвэр эдийн засаг нь ашиг, үр дүн гэдэг юмаар үнэлэмж хийдэг бол психоэкономид илүүтэй сэтгэлийн хөдлөл, сэтгэлзүйн өрсөлдөөн, хоосон мөртөө баярхах сэтгэлгээ илүүтэйгээр нийт эдийн засгаа тодорхойлох хүчин зүйл болдог байна. Чухам ийм сэтгэлгээ нь хэдэн мянганы турш монголчуудын энэ хорвоо дээр оршин тогтнох нэг баталгаа болдог байсан байж магадгүй, гэвч даяаршин хоорондоо улам ижилсэж буй өнөөгийн ертөнцөд энэхүү сондгой сэтгэлгээ нь тус болохоосоо ус болох нь их юм.