Одоогоос таван зууны тэртээ Фэрдинанд Магэллан дэлхий тойрохоор гарчээ. 241-үүлээ явсан байна. Гурван жилийн дараа гарсан газрынхаа эсрэг зүгээс ердөө 17-уулаа буцаж ирж.

Лалын шашинтнуудын дайнд монголчууд Месопотам, Сири, Палестиний загалмайтнуудыг ивээсэн Шар загалмайтны аян дайны оролцогч болж хувирчээ. 1246-54 онд Хархорумд ирсэн Ромын пап, Францын хааны элч төлөөлөгч Плано Карпини, Гийом Рубрук лалынхны эсрэг тэмцэж буй загалмайтнуудад туслахыг хүсжээ. Энэ ёсоор, мөн Ойрхи Дорнодын загалмайтнуудын хүсэлтээр 1255 онд Мөнх хааны дүү Хүлэгүгийн удирдсан монгол цэрэг Багдадын халифын эсрэг дайн зарлав. Хүлэгү өөрөө буддын шашинтай ч түүний хатан Догуз, цэргийн жанжин онгууд ноён Хитбух нар нэсторын шашинтай байлаа. Багдадыг эзлээд Хүлэгү халифын ордныг нэсторын шашны патриархт бэлэглэв. Хүлэгү Месопотамыг эзлээд Иран руу буцсан бол тэнд үлдсэн Хитбух загалмайн шашинтнуудад ээлтэй бодлого хэрэгжүүлжээ. Хитбух Армяны Киликигийн хаан Хэтум I, Антиохийн гүн католик шашинтай Боэмундтэй холбоо тогтоож, Боэмундаар дамжуулан Ерүсалимын хаант улстай холбогдож, загалмайн шашинт ахан дүүстээ туслахаар Сири, Палестин руу их цэргээ хөдөлгөв.

Дэлхийн II дайн эхэлсний 70 жилийн ой тун удахгүй болно. 60 сая хүний амийг авч одсон энэ дайн шиг өртөгтэй, зэрлэг, харгислалыг хүн төрлөхтөн урьд хожид мэдэхгүй билээ.

Хань улсын хаан Ван Ман (Wang Mang) Хятадад дагаар орсон өмнөд Хүннү нарын талаар зарлиг болгон “Одоо тэд бидний эсрэг биш, харин бидэнд дагаар орж захирагдах болсон тул үүнээс хойш тэднийг Шюннү (догшин боолууд) гэлгүй, харин Гүннү (Журамт боолууд) гэж нэрлэсүгэй” гэсэн байдаг. Өмнөд хүннү нар Монголын өндөрлөгт 215 он хүртэл ямар нэг улс төрийн тодорхой роль гүйцэтгэсээр ирсэн хэдий ч эцэст нь дунху аймгийнхан оройлон гарч ирснээс хойш тэдэн дунд шингэн алга болсон аж.

“Өндөр эрх мэдэлт эзэнт төр байг, толгойлогчийг нь жанжин, шүүгч, консул гэж нэрэлдэг байг, тэр нь шүүх болон зөвлөмж дагадаг байг, дайны үед тэд хэнд ч үл захирагддаг хязгааргүй эрх мэдэлтэй байг, гэхдээ тэдний хувьд [Salus rei publicae summa lex tibi est] хуулийн дээдийн дээд зорилго нь ард түмний сайн сайхны төлөө л байх ёстой”. Марк Тулли ЦЭЦЭРОН

Умардуудын барьцаалчихаад байгаа бодит барьцаа бол Өмнөд Солонгос, тэр дундаа Сөүл хот. Өнөөдөр дэлхийн хамгийн том хотуудын нэг болчихоод байгаа Сөүл нь манай гаригийн техник технологи, соёл урлаг, эдийн засаг, иргэншил дэвшлийн нэг том төв болчихоод байгаа билээ. Хэрэв энэ төвлөрсөн хот цөмийн ч бай, ердийн зэвсгийн ч бай байлдааны золиос болох юм бол үр нөлөө нь бүх дэлхийд хохиролтой.