Жил хагасын өмнө болсон уулзалтаа би эргэж саналаа. NOMADS хэмээх сүлжээ зуушийн газрын ерөнхий захирал М.Есөнмөнх, JCI Junior Chamber гэх олон улсын байгууллагын гишүүн О.Дуламсүрэн нар намайг үдийн зоогт урьж найрсгаар ярилцаж билээ.

”Ялгуулсан Улаан арми” гэж нэрлээд болоод байдаг. Гэтэл яагаад Монголын ардын армидаа ийм тодотгол хийж болохгүй байх билээ. Туулсан зам, байгуулсан гавьяа, амссан зовлонг нь тооцоолбол яалт ч үгүй ялгуулсан арми байхаар бодогддог юм. Энд би 1930-1940-өөд оны Ардын хувьсгалт цэргийн түүхэн гэрэл зургуудыг анх удаа дэлгэж байна.

Дондогийн Цэвэгмид – энэ нэр Монголын түүхнээ мөнхөд дуурсагдахаар үлдсэн нэгэн. Бидний өмнөх, бидний, бидний дараахи гурван үеийнхэн шинэ үеийн утга зохиолоор гэгээрч боловсрон, ертөнцийг таньсан бол түүнд энэ эрхмийн оруулсан оюуны их өв гэж зайлшгүй хүндтэй байрыг эзэлдэг билээ.

Дэлхий дахины ардчилалд хямрал нүүрлэсэн мэт. Өрнийн аж үйлдвэржсэн орнуудын ардчиллын загвар үнэмлэхүй зөв биш боллоо. Гурав дахь ертөнц рүү ардчиллыг нэвтрүүлэх үйл явц бүтэлгүйтлээ. Гурав дахь ертөнцийг авилгалын хорт вирүс чөдөрлөлөө. Тэнд дарангуйлагч засаглалын төрөл бүрийн хэлбэр оршсоор байна.

Тэртээх 60 гаруй жилийн өмнөх үйл явдлыг түүхэн, ховор гэрэл зургуудаар өгүүлэх гэж байна.

Энэ өдрүүдэд 70 жилийнх нь ойг тэмдэглэн өнгөрүүлж буй Холбоотон гүрнүүдийн Ялтын (Крымын) бага хурлын (1945.02.04-11) талаар монголчуудын дунд гэгээтэй талаасаа тун эерэг санал сэтгэгдэл үлдсэн байдаг билээ.