Фрэнсис_Фукуяма ТАНИГДАХУЙ Нэр төрийн хэрэгцээ ба гомдлын улс төр. Өнөө үед танигдахуйн хэрэгцээ дэлхийн улс төрийг тодорхойлох болжээ. Цагаачдыг эсэргүүцэх популизм, улстөржсөн лалын сэргэлт, коллежийн оюутны хотхоны талцсан байдал, цагаан үндсэрхэг үзэл эргэн гарч ирсэн зэрэг, энэ бүхэн нь либерал ардчиллын үндэс суурь болсон түгээмэл хүлээн зөвшөөрөлд тулгараад байгаа гол бэрхшээлүүд юм. Одоо эдгээрийн олонх нь улс үндэстэн, шашин шүтлэг, шашны бүлэглэл, арьс өнгө, үндэс угсаа дээр суурилсан хүлээн зөвшөөрлийн явцуу хэлбэр лүү гулсан орж байна.

Энэ бол Монголын тухай ном. Хорвоогийн олон үндэстэн дотроос Монголчуудыг л хамгийн их мэдэх юм. Учир нь би тэдний нэг билээ. Тэгэхээр миний ч тухай ном.

Үр дүнд нь хаан эрхэд суух шинэ “болзол, нөхцөл” бий болсноор “хуучин үндэслэл, нотолгоотой зөрчилдөж заримдаа бүр жигтэй нөхцөл байдал ч үүсэж байсан байдаг. Түрэг-Монгол төрт ёсны уламжлалын дагуу хууль ёсоор хаан суусан нэгнийг (Чингисийн угсааны хуралдайгаар тодорсон сурвалжит язгууртан) хэрэв харь гүрний хаан баталгаажуулаагүй бол шууд төр булаагч болж хувирдаг байв. Ийм тохиолдол төрийн эргэлт, овог, отог хоорондын дайн, гадаадын түрэмгийлэл, өшөө авалтад зэрэгт хүргэсэн байдаг билээ.

МЭДЭЭ ХҮМҮҮСИЙГ ИДЭВХГҮЙ БОЛГОДОГ. Өөрчилж чадахгүй зүйлээ хэтэрхий их сонсох нь хүмүүсийг идэвхгүй болгодог. Мэдээ хүмүүсийг залхаасаар хүмүүс эцэстээ идэвхгүй, ирээдүйд итгэх итгэлгүй, золгүй гутранги үзэлтнүүд болдог. Мэдээж хүн бусдад туслахыг хүсэж дэлхий ертөнцийг сайхан газар болгохын төлөө хичээлгүй яах билээ. Гэвч бидний цаг хугацаанд хязгаар бий. Дэлхийн нөгөө талд байгаа галт уулын тэсрэлтээс бид яаж хүмүүсийг сэргийлэх юм бэ? Бас тэгээд террорист халдлага, өлсгөлөнгөөс? Энэ бүх золгүй үйл явдлын тухай мэдээг бид тэдэнд тусалж огт чадахгүй нь гэдгээ мэдэж байгаа хэрнээ л үздэг.

Хятад, Орос, Исламын ертөнцөд Их хаан Мөнхийн явуулсан бодлого. Энэхүү өргөн далайцтай байлдан дагууллын амжилтын үндэс нь Монголын Эзэнт гүрний дийлдэшгүй эрч хүчтэй агаад харгис хатуу гэдгээрээ алдаршсан зэвсэгт хүчин байлаа. Гэвч тэрхүү чанга дэглэмтэй бөгөөд хөдөлгөөнт зэвсэгт хүчний ар талд зүтгэж асан засаг захиргааны тухайд эдүгээ бага мэддэг. Тэр нь дээрх байлдан дагуулалд шаардлагатай цэрэг, хүн хүч болоод техник, материалыг дайчлах,хангах нүсэр ажлын тархи нь болж байсан аж.

МОНГОЛЧУУДЫН ОЙРХИ ДОРНОД РУУ ХИЙСЭН АЯН ДАЙНЫГ ЗАГАЛМАЙТНЫХ ГЭЖ ҮЗЭЖ БОЛОХ УУ?