Миний өдий зэрэгтэй яваа минь… гэж ирээд л нэг их хэв шинжтэй ярилцлага байдаг, тийм яриаг шүүмжилдэг атлаа чухам түүнчлэн өгүүлэх аваас, өдгөө монгол хэл шинжлэлийн мэргэжлийг эзэмшин яваа маань Гооёо багштай шууд холбоотой билээ. 1990 оны конкурс амьдралын минь замыг тодорхойлж өгсөн гэж хэлж болно.
Монголын талаар сайн мэдэхгүй америкчуудын хувьд лавлах зүйл гарваас нэр нөлөө бүхий Харвардын их сургуулиас, тэр тусмаа тэнд монгол судлалаар мэргэшсэн профессороос лавлах нь зүйн хэрэг. Жозеф Флетчер ч сэтгэл гарган, харамгүй хариулдаг байж.
Дууны үгийг найргийн талаас нь ийн шүүмжилж. Харин хөгжим судлаачдын хувьд “Эмгэнэл” дууны амжилтад хүрсэн гол шалтгааныг Бий Жийсийн поп урлаг, диско дуунд оруулж ирсэн “өмч” гэж хэлж болох фалсетто юм хэмээн тодорхойлж байна. Дуу тэр чигээрээ фалсетто, эхнээсээ аваад дуустлаа хүч хассан хоолойг тээр дээр барин дуулах нь сонсогч нарт тийм нэг “байж ядсан”, “өндөлзүүлсэн” мэдрэмжийг төрүүлсээр, тэр эрчээ хадгалсан хэвээрээ бадаг дахилт бүгдээрээ гүйчиж байна. Дугаржав гуайн хэлдгээр бол “мөнгөн усны гүйдэл” шиг л.
Бидний гол зорилго бол Кливезийн үлдээсэн тэр их өвийг монгол судлаачдад хүргэх. Ингэхэд нэг том асуудал бий. Кливезийн өөрийн гэрээслэл ёсоор номын санд дахь номыг гадагш огт гаргаж болохгүй, салгаж болохгүй, зарж болохгүй. Тэгэхлээр номын сан хөдөөний тэр буйдхан тосгондоо л байна гэсэн үг.
Ер нь нийт хүнд цэ, сод, шийрав гэж гурван чухал юм байдаг гэдэг. Цэ нь Цэрэн гэдгийн цэ, "нас" гэсэн үг. Сод бол Содном гэдгийн сод,"буян" гэсэн үг. Шийрав бол Шарав буюу "Билиг ухаан" гэсэн үг. Энэ гурав л тэгширч байх ёстой юм. Жишээ нь их ухаантай хүн байлаа гэхэд нас богинотой бол яах вэ, нас урт, ухаантай ч гэлээ буян хураахгүй бол ямар хэрэг байх сан билээ. Тэгэхээр энэ гурваа сайн бодож, өөрсдөө хичээхээс гадна эднийг хариуцсан бурхан шүтээнээ тахиж явах хэрэгтэй юм.
Энэ бол 1952 оны “Прагын хавар” олон улсын хөгжмийн наадамд БНМАУ-аас мэргэжлийн хөгжимчин, дуучин уригдан оролцсон түүхэн үйл явдлыг гэрчлэх сонирхолтой содон баримт ажээ. Тив, дэлхийн шилдэг хөгжимчид, удирдаачид, найрал, цөөхүүл хамтлаг, гоцлол хөгжимчид оролцдог олон улсын энэ наадмыг Чехословакийн тал 1946 оноос жил бүр уламжлал болгон зохиож иржээ.