Бид өнөөдөр хоёр “цагаан сарын шинийн нэгэн”-ний хооронд түр оршиж байна. Хятадынх (буюу Япон, Солонгос гэхчлэн Хятадын соёлын нөлөөний бүсийн) болоод өнгөрсөн, Төгс буянтынх (буюу Монгол, Түвд, Балбад хэрэглэдэг) сарын дараа гэдэг утгаар ч тэр, энэ хоёр тооллын алин нь зөв бол гэдэг эргэлзээгээрээ ч тэр.

Өнөөдөр нийслэл хотод машины дугаар нэмж олгохгүй байгааг эсэргүүцэж “баячууд л зөвхөн машин унах юм байна л даа” хэмээн эсэргүүцэж байна. Цаана нь, энэ янзаараа бол хэзээ ч машин авч чадахгүй гэсэн бодолтой зөндөө хүн “Муусайн машинтай баячууд дугаар нэхээд их юм болж, ерөөсөө бүх машиныг нь хураавал таарна” гэсэн өөр шударга ёс нэхэж л суугаа. Тэгтэл “Түгжрэл бууруулах” гэдгийг бусад бүх хүн явган алхаад өөрөө машинаараа саадгүй сүнгэнэхээр төсөөлдөг нь нэг бус.

Жорж Орвэлийн “Амьтны пээрэм (ферм)” зохиолд гэрийн тэжээмэл амьтад хувьсгал хийдгийг та нар юу эс андахав? Архичин эзнээ солихыг хүссэн амьтад “нөхөр гахай”-н удирдлагаар төрийн эргэлт хийж “жинхэнэ малнуудын эрхийг бадруулсан” засаг тогтоодоггүй юу.

Эрдэнэт үйлдвэр бол нэг талаасаа хүйтэн дайны хаялга байлаа. Учир нь 1970-аад оны эхээр дэлхийн томоохон зэс үйлдвэрлэгч Чилид төрийн эргэлт гарч, тэндхийн Зөвлөлтлөг удирдагч Сальводар Альендагийн засгийн газар унав.

Бид нэн эртний төрт ёсны уламжлалаараа ихээхэн бахархдаг улс. Гэхдээ мөн чанар руу нь өнгийж харсан нь цөөн.

Япончуудын тухай анхны эерэг ойлголтыг бидэнд анх өгсөн хүн бол Ц.Дамдинсүрэн[i] гуай юм. Түүний “Японд очих замын сүүлчийн тэмдэглэл”-ийг саарал хавтастай “Түүвэр зохиол”-оос нь анх уншиж, тэнд “дайсан самурай нараас гадна хүн шиг л хүн амьдардаг бололтой юм байна” гэх төсөөлөл бий болж байж.