1996 онд хэвлэгдсэн ХХ зууны Монгол: Нүүдэл суудал, олз гарз нэртэй Монголын түүхийн ном гараад даруй 20 жил болжээ. Тухайн үеийн түүхийн баримтын олдоц тааруугаас алдаж омгойтсон, буруу дүгнэсэн зүйл уг бүтээлд цөөнгүй оржээ.

Хорин жилийн өмнө Америкийн социологич Фрэнсис Фукуяама “Түүхийн төгсгөл” гэсэн өгүүлэл бичиж хорвоогоор нэг шуугиан тарьсан билээ. Хүйтэн дайн төгсөж байх тэр үед энэ өгүүлэл хүний оюун ухаанд бас нэгэн том асуулт тавьсан юм.

Нүүдэлчид түүхийн туршид нэг шашинаас нөгөө рүү шилжин явсаар ирсэн. Энэ явцдаа түрүүчийн шүтлэгээ ор тас марталгүйгээр шинээр орж ирсэнтэй нь холин прагматик байдлаар өөриймшүүлж байлаа. Шинэ шүтлэг орж ирэхэд түрүүчийнхийгээ үгүйсгэн заримдаа харгис хэрцгийгээр устган сөнөөж байсан авч тэндээс маш олон санаа, ёс журам, ритуал ёслол, авч үлдэж байв. Ингэхээр монголчуудын уугуул үндэсний шашин аль нь вэ?Анхных нь уу, сүүлчийнх нь үү, удаан ноёлсон нь уу, оюун санааны хувьд тус болсон нь уу, хөгжил дэвшилд хүргэсэн нь үү…?

Bat-Uul became a Hero. The movement has begun to identify “Counter Hero” with deliberate purpose to counterattack this.

Санжаагийн бие муудаад эмнэлэгт хүргэгджээ. Тархинд нь цус харваад ухаангүй болчихсон юм. Түүнийг сэхээнд хэвтүүлсэн эхний өдөр ухаан орсонгүй. Харин маргааш нь ухаан орж эмч сувилагчтай ярихтайгаа болжээ. Гэхдээ хамаг бие, нүүр, гар, толгой нь учир нь олдохгүй олон аппараттай гуурс, утсаар холбоотой.

Бараа таваар арилжих явдал бараг хүнтэй хамт үүсээ биз. Хонио ямаагаар, үхрээ сүхээр, тэрнээс өмнө бол өрөөсөн талдаа ирмэгтэй чулуу гурвыг өгч байж хоёр талдаа ирмэгтэй ганц чулуугаар арилждаг байсан байх даа.