Эрдэнэ минь, Энэ хошууны бузрыг ухвал далай далай... “Тунгалаг Тамир” кинон дээр баян Итгэлт барлагтаа ингэж хэлдэг дээ. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 51:49 хувийн тэмцэл ч мөн иймэрхүү л дүр зурагтай өндөрлөж байна. Нөгөө “49 хувийг хулгайд алдчихлаа” гэсэн ч хаачих вэ. Хулгайчид харин хойморт гарсан юмсанж.

Хамгийн хоржоонтой  бөгөөд эмгэнэлтэй нь “Эрдэнэт”-ийн 51 хувийг банкны барьцаанд тавьсан албан тушаалтнууд Монгол Улсын хуулиар ямар ч хариуцлага хүлээхгүй. Энэ тухай УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн сайд асан Х.Тэмүүжин сүүлд өгсөн ярилцлагадаа хэлэв.

“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 51 хувийг барьцаанд тавьж гарын үсэг зурсан, (яс юман дээр шийдвэр гаргасан нь л 51 хувийнхан болохоос биш үйлдвэр бүхэлдээ барьцаанд байгаа) хамтран завшсан хам хэрэгтнүүд болох ТӨХ-ны дарга асан, ҮХЦ-ийн гишүүн Д.Сугар, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн захирал асан Ч.Ганзориг нар “Стандарт” банктай байгуулсан гэрээнд гарын үсэг зураагүй, гарын үсгийг хуурамчаар үйлдсэн гэж хоёр дахиа мэлзэв. “Жаст” группийн “Стандарт” банкинд тавьсан өрийг “Эрдэнэт”-ийн ашгаас барагдуулах боломжтой гэж Монголын Засгийн газар мэдэгдсэнээс хойш хэдхэн хоногийн дараа шүү дээ.

Гэвч арбитраас “Жаст” группэд зээлийн баталгаа гаргасан баримт дээрх гарын үсэг хуурамч биш, жинхэнэ болохыг нэгэнт тогтоосон. Харин яагаад 109 сая ам.доллараас (энэ тоо ч бас маргаантай) эхний ээлжинд 55 сая ам.долларыг төлүүлэхээр шүүх шийдвэрлэсэн шалтгааныг хожим өгүүлэх болно. Харин нэгэнт илэрхий болсон зүйл гэвэл “Стандарт” банкны өрийг “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хөрөнгөөр барагдуулсны дараа ч Д.Сугар, Ч.Ганзориг нар өөрсдийн хийсэн үйлдлийн төлөө хариуцлага хүлээхгүй.

Одоогоос таван жилийн өмнө буюу 2013 онд “Стандарт” банкны өрийн асуудал босч ирсний дараа хууль санаачлагч УИХ-аар хэлэлцэж эхлээд байсан Эрүүгийн шинэ хуульд “Мөрдөн шалгалтын ажил эхэлсний дараа гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг зогсооно” гэсэн нэгэн шинэ заалтыг оруулж батлуулсан юм байна. Тухайн үед мөрдөж байсан Эрүүгийн хуульд (263-266-р зүйл) албан тушаалын гэмт хэрэгт тав хүртэлх жилийн хорих ял оноохоор, “Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа” хэсэгт “найм хүртэлх жилийн ялтай гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа таван жил” байхаар заасан байв. Гэмт хэрэг үйлдэгдсэнээс хойш таван жилийн хугацаанд хуулийн байгууллага хэргийг илрүүлж чадахгүй бол “хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” гээд хэргийг хэрэгсэхгүй болгох заалттай. Хуулийн энэ заалтаар албан тушаалын хэрэгт шалгагдаж буй этгээд хуулийн байгууллагатай тохироод хэргийн мөрдөлтийг удаашруулдаг, тодорхой хугацааны дараа “хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” гэдэг шалтгаанаар ял завшдаг байв.

Тэрбумаар үнэлэгдэх хохиролтой албан тушаалын том том хэргүүд хуулийн байгууллагын хаалгаар ороод мөрдөн шалгалт, прокурорын хяналт болон шүүхийн шатанд хэрэгсэхгүй болон замхардаг байсны нэг шалтгаан энэ. Тиймээс тэднийг ийм аргаар ял завшуулахгүйн тулд 2015 онд УИХ-аар баталсан Эрүүгийн шинэ хуульд “хэргийн мөрдөн шалтгалт эхэлсний дараа хөөн хэлэлцэх хугацааг зогсоох” заалтыг шинээр оруулсан байв. Хуулийн байгууллага хэдий хугацаанд шалгасан ч хамаагүй, эцсийн бүлэгт гэм буруутай нь тогтоогдвол ял хариуцлагаа заавал хүлээнэ гэсэн үг.

Харин өнгөрсний сонгуулийн дараа МАН олонхи болуутаа Эрүүгийн хуулийг яаран татаж авсан шалтгаан хуулийн энэ хэргээс болсон байх ч магадлалтай. Тэд Эрүүгийн хуульд яаравчлан өөрчлөлт оруулахдаа хуулийн шинэ заалтыг хүчингүй болгож, “Найм хүртэлх жилийн ялтай хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа таван жил байна”  гэсэн хуучин хуулийн заалтыг оруулж ирсэн байна. Үүнд нь Эрүүгийн хуулийн 263-266-д заагдсан албан тушаалын гэмт хэргүүд багтаж байна.

Хуульд өөрчлөлт оруулсан МАН-ын нөхөд үүнийгээ “Эрүүгийн хуулийн хуучин уламжлалаа барьсан” хэмээн тайлбарлаж байгаа ч үнэн хэрэгтээ ямар зорилгыг урдаа тавьсан тухай дээр өгүүлсэн. Бүр тодорхой хэлбэл “Стандарт” банкны хэрэг Ч.Ганзориг, Д.Сугар нараас гадна өөр олон хүний эрх ашгийг хөндөж, МАН-ын өндөр түвшний улстөрчид холбогдсон гэх дүгнэлтэд хүргэж байна. Тиймгүй бол хоёрхон хүний гэмт үйлдлийг хаацайлахын төлөө УИХ-д олонхи болсон нам бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ ажиллаж, нэгэнт батлагдсан хуулийг эргүүлэн татах өөр ямар ноцтой шалтгаан байх билээ.

Х.Тэмүүжин гишүүний хийсэн бас нэг ноцтой мэдэгдэл нь “Стандарт” банкны гэх хэрэг шалгагдаж эхэлсний дараа ХХБ-ны 500 сая ам.долларын зээлд Засгийн газраар баталгаа гаргуулах асуудал ч мөн Засгийн газар дээр орж ирсэн гэв. Хэрэв үүнийг өнгөрөгч УИХ-ын сонгуулийн өмнө болсон “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн худалдан авалттай холбоод үзвэл хэний шахалт байсан бэ гэдэг асуултыг хариу ч гарна. Тухайн үеийн Хууль зүйн сайд энэ асуудал дээр “Хуулийн хувьд Засгийн газар баталгаа гаргах боломжгүй. Хууль зүйн сайдын хувьд үүнд гарын үсэг зурахгүй. Хэрэв шаардлагатай бол, эдийн засгийн нөхцөл байдлаа бодолцон ам.долларын эргэлтийг нэмэгдүүлэх үүднээс Ерөнхий сайд өөрөө хувийн зүгээс байр сууриа илэрхийлсэн дэмжлэгийн захидал явуулж болох юм” гэсэн хариултыг өгснөөр энэ сэдэв хаагдсан гэнэ.

Гэвч Н.Алтанхуягийн Засгийн газар огцорсны дараа “Эрдэнэт”-ийн 49 хувь хэний талд шийдэгдсэн бэ гэдгийг бүгд мэднэ. Гэвч энэ бол 49 хувьтай холбоотой асуудал. Мөн энэ явдлаас Монгол Улс ямар хохирол амссан, хууль хэрхэн зөрчигдсөн талаар шалгаж тогтоосон зүйл одоогоор алга. Илүү ноцтой, баримт нотолгоотой зүйл гэвэл Монгол Улсын хуулийг зөрчиж, төрийн болон аж ахуйн нэгжийн албан тушаалтан эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж “Эрдэнэт”-ийн үйлдвэрийн барьцаанд тавин (цаашид 51 хувийг барьцаалсан гэж ярьж, бичих шаардлагагүй болов уу) хувийн компанид зээл олгосон, ашиг хүртсэн явдал.

Цэцийн гишүүн Д.Сугар энэ хэргийн талаар “Хэрвээ миний гарын үсэг жинхэнэ гэдгийг тогтоовол би тэр 461-р ангид чинь өөрөө очоод хэвтчихье” гэж ам асуух болсон нь цаагуураа “Хууль миний талд шүү” гэдгийг л ил тод зарлаж буй хэрэг. “Стандарт” банкны хэрэг 2009-2011 онд үйлдэгдсэн гэж үзвэл хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа хоёр жилийн өмнө дууссан байна.


inews.mn