Монголын түүхчид 1990 оноос хойших өөрийн орны шилжилтийн үйл явцын талаар бага бичдэг. Нийгэм нь улс төрийн хувьд урьдын адил маш их туйлширч байна. Тийм болохоор уг сэдвийг үнэхээрийн хараат бусаар судлахад хэцүү, бүр тэгэх боломж ч үгүй байж мэднэ. Тэд 1990 оноос өмнөх Монголын түүхийг огт судлагдахуун болгож байгаагүй болохоор Зөвлөлтийн перестройкагийн үед Монгол Улсад гарсан томоохон өөрчлөлтүүд, нийгмийн өөрчлөлтийн уг хөдөлгөгч хүчийг ер анхааран авч үзээгүй юм.
Монголын гадаад бодлогод Перестройка-гийн нөлөө, нэн ялангуяа Брежневийн номлолоос татгалзсанаар үзүүлсэн нөлөө асар их.
VIII Жавзандамбыг 1870 онд Лхасын ойролцоо мэндэлж ахуй цагт Манж гүрэн империалист гүрнүүдийн шахалтан дор нэгмөсөн өөрчлөгдсөн байлаа.
МАХН-ын удирдлага 1988 онд ардчиллыг дээрээс нь эхлүүлсэн билээ. Улс төрийн сэтгэхүй, ардчиллын талаарх ойлголт төсөөлөл нь хуучин үзэл сурталд баригдсан хэвээрээ байсан болохоор тэр алхмыг тэд хянуур болгоомжтой хийсэн юм. ЗХУ тэднийг гаднын үзэл бодлоос ямагт хол байлгаж ирсэн болохоор өөр яалтай ч билээ?!
Ямартаа ч 1,565 сая ам дөрвөлжин км талбай бүхий асар уудам нутагтаа умар зүгийн орос баавгай, өмнө зүгийн хятад луу хоёрын дунд хавчуулагдан амьдарч буй 2,5 сая монголчууд энэ орныг өлгий нутгаа хэмээж, Чингис хаан, бүр түүнээс ч өмнөх үеэс эхлэн өр зүрхний угаас дээдлэн хүндэтгэж иржээ. Энэ элгэн хайр германчууд бидний хувьд алдагдаад удаж байна.
