Амгалан даргын мэндчилгээ амгалан байдал алдагдуулснаар энэ түүх эхлэв. Дүүргийн дарга байхаа больсон ч хүмүүс түүнийг “дарга” мэтчлэнгээр авгайлсаар байгаа юм.

Эрдэнэт үйлдвэр бол нэг талаасаа хүйтэн дайны хаялга байлаа. Учир нь 1970-аад оны эхээр дэлхийн томоохон зэс үйлдвэрлэгч Чилид төрийн эргэлт гарч, тэндхийн Зөвлөлтлөг удирдагч Сальводар Альендагийн засгийн газар унав.

Манай уншигчдийн хамгийн сайн танил уран бүтээлчийн “Б.Цэнддоо. Иргэншлийн зам. Монголын соёлын альманах” бүтээл хэвлэгдээд удаагүй байна. Номын зохиолчтой хийсэн ярилцлагыг танд толилуулж байна.

Хорвоогийн амьтад тэгш бус. Тэрнээсээ болоод амьдрал ч тэгш бус. Шувууд огторгуйн хээлэнд дураараа дүүлж байхад могойд “гэдсээрээ” гулгахад хүрнэ. Загас усны гүнд дураараа умбахад эх газрын зарим амьтанд энэ нь үхэл болж үзэгдэнэ. Ингээд зогсдог бол ч яая гэхэв. Гэтэл нэг төрлийн амьтад бие бялдар, амны хишгээрээ ялгарна.

Хэрвээ бүхнийг өөрөө хийхээс өөр аргагүй нөхцөлд аж төрж байвал түүнийг нүүдэлчин гэж хэлж болно. Харин дуртай юмаа хийгээд тэрүүгээрээ амьдарч болоод байвал суурин иргэншил гэж хялбаршуулан ойлгож болно.

Жорж Орвэлийн “Амьтны пээрэм (ферм)” зохиолд гэрийн тэжээмэл амьтад хувьсгал хийдгийг та нар юу эс андахав? Архичин эзнээ солихыг хүссэн амьтад “нөхөр гахай”-н удирдлагаар төрийн эргэлт хийж “жинхэнэ малнуудын эрхийг бадруулсан” засаг тогтоодоггүй юу.